Wysoka mata zapewnia większą pewność i możliwość skutecznej kontroli uprawy.  

Coraz więcej ogrodników wybiera maty o wysokości 10 centymetrów zamiast 7,5-centymetrowych. Wynika to z faktu odkrywania przez nich zalet nowych mat, szczególnie zauważanych w okresie wzrostu upraw, które przeważają nad inwestycją w objętość i nowy typ podłoża, na początku sezonu.

Wysokie maty są obecnie używane na około 500 hektarach całej powierzchni upraw pomidorów w Holandii i przewiduje się, że wkrótce staną się one standardem tej produkcji. We Francji pomidory w wysokich matach uprawiane są w wielu gospodarstwach, m.in. w gospodarstwie, które jako pierwsze zdecydowało się na wprowadzenie wysokich mat i w którym mata GT Master 10 cm stosowana jest już 8 sezon. W Polsce maty te stosowane są, w mniejszym lub większym udziale już w kilkudziesięciu  gospodarstwach.

Wysokie maty po raz pierwszy zostały zastosowane w uprawach słodkiej papryki i od początku widoczne były pierwsze efekty wyższej jakości roślin i ich większego wigoru. Producenci bakłażanów są również zainteresowani wysokimi matami. Eelke Hempenius z firmy Grodan przewiduje, że rozwój tego typu upraw nastąpi w szybkim tempie, biorąc pod uwagę fakt, że warunki uprawy bakłażanów są bardzo podobne do warunków uprawy pomidorów m.in. wykorzystuje się często te same podkładki. Jeśli chodzi o uprawę ogórków, oczekuje się tych samych korzyści, jak przy uprawie innych gatunków warzyw.

Bardziej precyzyjna kontrola

Istnieje kilka powodów zmiany wysokości maty. Wyższe maty bardziej odpowiadają zmianom, jakie mają miejsce w nowoczesnych gospodarstwach szklarniowych. Przykładowo,  ogrodnicy częściej rozpoczynają uprawy korzystając ze starszej, bardziej zaawansowanej w rozwoju rozsady, zwłaszcza w produkcjach doświetlanych. Ponadto, producenci chcą rozpoczynać produkcję wcześniej, a także, spełniając wymagania rynku, oczekują by owoce były jeszcze lepszej jakości Oznacza to już na samym starcie uprawy istotne zwiększenie roli interakcji kostki uprawowej i samej maty. Te cele mogą zostać skutecznie realizowane przy pomocy wysokich mat. Co więcej, dzisiejsze nowoczesne szklarnie, często z podwójnymi cieniówkami, rynnami, zamkniętym obiegiem pożywki oraz doświetlaniem, sprawiają, że precyzyjne nawadnianie staje się ważne, jak nigdy przedtem.

Kolejnym celem ogrodników jest większa skuteczność wykorzystania energii i wody. Uprawa, której w wyniku precyzyjnego nawadniania dostarcza się mniej wody, zwłaszcza w nocy, mniej transpiruje. W efekcie, niższy poziom wilgoci w szklarni oznacza, że potrzebne będzie mniej energii, aby odprowadzić niepożądaną nadwyżkę wilgoci.

Doświadczenie obecnie przeprowadzane w szklarniach Improvement Centre w Bleiswijk skupia się na eliminacji nadmiernej transpiracji poprzez precyzyjną strategię nawadniania. Okazuje się, że w przypadku uprawy doświetlanej możliwe jest wcześniejsze zamykanie cieniówek w celu zmniejszenia nadmiernej transpiracji roślin. Inną zaletą stosowanej „oszczędnej” strategii nawadniania jest możliwość używania tańszego systemu nawadniania.

Bardziej precyzyjne nawadnianie wykorzystujące mniejsze ilości wody nie oznacza jednak, że instalacja techniczna musi spełniać najwyższe wymogi, na przykład w celu umożliwienia równomiernego nawodnienia całej uprawy. E. Hempenius stwierdził, że: „Odkryliśmy, że dobra konserwacja systemu nawadniającego może zwiększyć produkcję o kilka procent”.

Zrównoważenie uprawy

Zalety wysokich mat są widoczne również w uprawach standardowych, bez doświetlania.  Maty umożliwiają bardzo równomierny i funkcjonalny rozwój systemu korzeniowego od momentu posadzenia roślin. Oznacza to, że młode rośliny rosną lepiej i łatwiej, a wzrost korzeni jest zrównoważony ze wzrostem i rozwojem nadziemnej części rośliny. Zachowują one silny wigor bez konieczności niekorzystnych zmian w zakresie nastaw temperatury. W uprawie pomidorów z wykorzystaniem wysokiej maty tzw. „hartowanie rozsady” – czyli przetrzymywanie roślin w kostkach na matach przy otworach uprawowych przez kilka, kilkanaście dni przed ich sadzeniem, nie jest już niezbędne. Sadzenie bezpośrednie jest całkowicie dopuszczalne, ponieważ uprawa jest wystarczająco generatywna już od pierwszych tygodni produkcji Jest to widoczne w jakości i wielkości zbioru z pierwszych trzech gron, które są bardzo ważne dla plonu wczesnego, ale również ogólnego.

Kilka dni niekorzystnej pogody zimą nie jest już powodem do obaw ogrodników. Wielkość nocnego spadku wilgotności podłoża, często zbyt mały w okresie pochmurnej pogody, nie ma już tak dużego wpływu na jakość uprawy i owoców. Uprawiając pomidory na macie wysokiej zmniejsza się ryzyko zalania uprawy lub podania zbyt małej ilości pożywki – nowe podłoże „wybacza” tego typu błędy w strategii nawadniania. Jednocześnie, wysoka mata pozwala na dłuższe nawadnianie upraw w dni słoneczne – późniejsze zakończenie podlewania, zwiększając przez to wielkość produkcji i potencjalny plon.

Według Hempeniusa, jedną z zalet maty wysokiej w uprawie papryki jest lepsze wiązanie pierwszych owoców. Dzięki temu, bardziej równomierny rozwój uprawy sprawia, że zachodzi mniejsze ryzyko opadania kwiatów i zawiązków owoców. Większe ilości wytwarzanych cukrów są dostarczane do pędów i owoców; dystrybucja asymilatów pomiędzy wierzchołkiem, zawiązkami owoców a systemem korzeniowym jest obecnie zdecydowanie bardziej korzystna.

Wyrównanie uprawy i dobra równowaga wegetatywno-generatywna rośliny są widoczne w bardziej wyrównanych pędach, co jest szczególnie ważne w wielopędowym systemie uprawy. Takie uprawy zawsze wymagają mniejszej ilość pracy potrzebnej do utrzymania uprawy i zbioru owoców.

W kolejnych fazach uprawy, wraz z nadejściem lata, zachowanie zrównoważonej uprawy staje się równie ważne. W wysokiej macie, stosunki wodno-powietrzne są korzystniejsze, co zwiększa wigor uprawy.  Przy niskich matach, nagłe upały mogą zmusić do koniecznych dla utrzymania kondycji uprawy działań, które mogą negatywnie wpłynąć na produkcję owoców. Hempenius zwraca uwagę na zwiększoną produkcję przy zastosowaniu wysokich mat. Rośliny łatwiej wiążą owoce, co w przypadku na przykład pomidora, w dużej mierze do sierpnia determinuje wielkość zbiorów. W uprawie słodkiej papryki w wysokich matach odnotowano mniejsze występowanie suchej zgnilizny wierzchołkowej.

Optymalny stosunek jednych z głównych składowych podłoża (powietrze i woda) jest również ważny w ostatniej fazie produkcji, zapewniając zdrowy i aktywny system korzeniowy do ostatnich dni uprawy.

Wartości EC

W wysokiej macie wilgotność (WC) i zasolenie (EC) są równomiernie rozprowadzane. Podczas nawadniania dystrybucja podawanej pożywki postępuje w sposób równomierny przez kostki do mat. Całkowita wysokość kolumny tworzonej przez kostkę i matę  zapewnia dobry wzrost i równomierność sytemu korzeniowego.

Hempenius: „Silny wzrost EC może mieć katastrofalne skutki dla roślin. Słaba interakcja pomiędzy kostką, a matą powoduje akumulację soli w kostce. Wysokie zasolenie przyczynia się do powstawania pęknięć u podstawy pędów, przez które do rośliny mogą wnikać choroby odglebowe, na przykład Fusarium w przypadku papryki. Ten problem może się pojawić zwłaszcza na koniec sezonu, kiedy rośliny stają się mniej aktywne”. W uprawie pomidorów wysokie EC hamuje tworzenie dodatkowych pędów bocznych, koniecznych we wcześniejszych fazach uprawy.

Korzystny stosunek wody do powietrza, a tym samym łatwiejsza do kontrolowania wartość EC, zapewniają wzrost młodych korzeni. Wraz ze stosunkowo większą ilością wody w górnej części maty i cieńszą warstwą wody w dolnej jej części, korzenie będą rozprowadzane w bardziej równomierny sposób wzdłuż wysokości maty. „Wierzę, że wysokie maty są przyszłością. Dają nam one lepszą kontrolę nad obiegiem wody w całej objętości maty i nad wzrostem rośliny. Umożliwiają również dokonanie korekt w celu osiągnięcia konkretnego efektu w szybki sposób. Byliśmy zaskoczeni odkryciem, jak skutecznie rozwój upraw może być kontrolowany poprzez system korzeni”.

Możliwość uprawy roślin przy większych wartościach EC oznacza większe możliwości wpływu na zawartość i smak owoców. W przeprowadzonym teście owoce miały o 10% więcej wartości Brix.

Skuteczniejsza kontrola

W przeszłości należało zmniejszać wilgotność mat w celu zapewnienia rozwoju generatywnego roślin, a następnie ponownie dostarczać roślinom więcej wody. „Wraz z wprowadzeniem wysokich mat, nie ma potrzeby tak bardzo ograniczać podlewania, ponieważ sama mata utrzymuje właściwą równowagę uprawy”.

Możliwość skuteczniejszej kontroli oznacza również, że jeśli pogoda nagle zmieni się z letniej na deszczową, można dostosować EC do potrzeb uprawy w ciągu jednego dnia. W standardowych (7,5 cm wysokości), bardziej wilgotnych matach zazwyczaj zajmuje to kilka dni.

Dobra zdolność resaturacji maty nowej generacji NG2.0 oznacza mniejszą ilość przelewu, co wiąże się z oszczędnością wody i nawozów.

W przypadku mat wysokich konieczna jest jednak większa kontrola nad momentem rozpoczęcia i zakończenia nawadniania upraw. „Kiedyś maty musiały wysychać szybko, aby zachować zdrowe korzenie, a przy wysokich matach, należy jedynie upewnić się, że nie wysychają one za bardzo”.

Więcej informacji na temat mat uprawowych o wysokości 10 cm

można uzyskać w firmie Grodan i na www.grodan.pl.

Biuro Handlowe Grodan w Polsce

ul. Postępu 6, 02-676 Warszawa, tel. +48 22 84 30 527, e-mail info@grodan.com