Choroby na plantacji

Daniel Oleksiuk (Agronom Plants) podsumował sezon 2024, omówił czynniki, które wpływają na plonowanie roślin. – Pierwszy czynnik to pogoda. Okazuje się, że już wczesną wiosną są wysokie temperatury i następuje początek wegetacji. Temperatura ma wpływ na termin sadzenia roślin i początek uprawy. Trzeba mieć z tyłu głowy, że po ciepłym początku marca na pewno przyjdzie czas chłodu i trzeba je zabezpieczyć – rozpoczął prelegent.

W tym, okresie warto pamiętać o tym, żeby była równowaga miedzy częścią podziemną a zieloną – nadziemną. Korzeń inaczej reaguje na zmiany temperatury tak, jak część nadziemna. Przy ochłodzeniu trzeba pamiętać o presji chorób grzybowych, kondycji roślin, które zaczęły wzrost, a przy nagłym ochłodzeniu wzrost jest zahamowany.

Uwagi wymaga nawadnianie, aby nie doszło do przelania korzeni roślin. Ważna jest także wentylacja tuneli. Aby rośliny rosły tunele powinny być zamknięte, ale wymagana jest wentylacja, aby ograniczyć wilgotność pod osłoną. To zapobiegnie stworzeniu dobrych warunków do rozwoju chorób, głównie grzybowych.

Upały późną wiosną to także gorsze warunki dla owadów zapylających.

Mączniak prawdziwy truskawki…

… najlepiej rozwija się w warunkach wilgotności powietrza na poziomie 60-80% i przy braku przewiewu. Idealna jest dla niego temperatura od 15-25°C. Takie warunki w obiekcie są wówczas, gdy tunel jest zamykany w celu podniesienia temperatury. Początkowo w sprzyjających warunkach nie widać objawów choroby, ale mimo to wymagana jest ochrona, aby nie doszło do rozwoju choroby.

Grzyby sadzakowe

Drugi problem to pojawianie się grzybów sadzakowych na owocach. Jest to grzybnia Cladosporium, które infekuje także w warunkach wysokiej wilgotności. Sprzyjające warunki rozwojowi grzybów sadzakowych to także niewystarczające zapylenie, zbyt wysoka wilgotność w strefie korzeniowej, a także deszczowa pogoda w okresie kwitnienia, a przede wszystkim dojrzewania owoców. Grzyby sadzakowe nie stanowią problemu w produkcji malin w polu. W celu zapobiegania temu problemowi niezmiernie ważne jest wietrzenie tuneli. Dodatkowo kluczowe jest zwalczanie mszyc, na których odchodach rozwijają się grzyby sadzakowe. Dopiero ostatnim punktem powinno być stosowanie środków o działaniu fungistatycznym, najlepiej biologicznych.

Muszka plamoskrzydła 

Muszka plamoskrzydła to szkodnik, na którego zwracano uwagę od kilku lat, ale dopiero w tym roku okazał się problemem. Jej szkodliwość polega na umiejętności składania jaj w zdrowe owoce, których skórkę przebija za pomocą ząbkowanego pokładełka. Dodatkowo muszka jest dużym zagrożeniem, gdyż jest bardzo płodna – jedna samica składa ponad 300 jaj, a w sezonie rozwija kilkanaście pokoleń.

Zapobieganie problemowi muszki plamoskrzydłej to regularne zbieranie owoców, usuwanie i niszczenie odpadów owocowych. Do monitoringu warto stosować pułapki z atraktantem pokarmowym, np. octem jabłkowym. Szansą na ograniczenie problemu jest także okrycie plantacji siatką o małych oczkach. W badaniach jest zastosowanie nicieni jako wrogów naturalnych muszki plamoskrzydłej.

Dwa gatunki wciornastków

Wciornastki uszkadzają owoce na etapie kwitnienia. Na plantacjach truskawek występują dwa gatunki – zachodni i tytoniowiec. Owoce z uszkodzeniami w postaci ordzawienia tracą wartość handlową. Wciornastki szybko się rozmnażają i w ostatnich sezonach widoczne są problemy z ich zwalczaniem ze względu na uodparnianie na stosowane substancje czynne.

Najważniejszy jest monitoring szkodnika na kwiatach, a dalej stosowanie metody biologicznej zwalczania w postaci wprowadzania do uprawy pożytecznych organizmów, w tym drapieżnych roztoczy Amblyseius cucumeris i A. swirskii, a także innych wrogów naturalnych szkodnika. W grupie środków chemicznych do ochrony plantacji jest m.in. spinosad i środki olejowe zarejestrowane do ochrony truskawek.

Choroby odglebowe truskawek

Największy problem na plantacjach truskawki w 2024 stanowiła fuzarioza. Wśród odmian, które najczęściej są porażone przez Vertiiclium jest odmiana Rumba. Na tej odmianie także pojawia się najczęściej Neonectria radiciola, Rhizoctonia solani i nowy patogen – Pestalotiopsis clavispora. Z nowych patogenów obecne są to także Gnomonia comari czy Coniella fragariae.

Dlaczego rośnie zagrożenie patogenami? Jak informowała dr Aneta Chałańska, w nadsyłanego do laboratorium próbach materiału szkółkarskiego i roślin z plantacji Fusarium jest rzadko określane solo – najczęściej jest zwykle wykrywane równolegle z innymi patogenami – sprawcami objawów chorobowych. Fusarium można zwalczać za pomocą fludioksonilu, fluopyramu, prokwinazydu i trifloksystrobiny. Niekoniecznie te środki będą skutecznie ograniczały inne patogeny.

Inny gatunek, który często występuje na plantacjach truskawki to Phytophthora cactorum. Coraz częściej nie ma z nią jednak dużego problemu na plantacjach. Można sobie poradzić z tą chorobą za pomocą dostępnych środków, w tym za pomocą produktów z miedzią systemiczną. – Zgnilizna korony jest jednak często mylona z objawami jakie daje Cylindrocarpon czy Neopestalotiopsis. Wówczas ochrona nie jest już taka prosta – przekazała prelegentka.

– W ostatnich dwóch latach jest mniej wykryć w laboratorium Verticilium i Fusarium, jednak z drugiej strony jest coraz więcej wykryć innych gatunków, takich jak Cylindrocarpon, Rhizoctonia i Pestalotiopsis. Nie widać w przypadku tych patogenów tendencji spadkowej, gdyż trudno je zwalczyć na plantacji. W tym sezonie trudne może być poradzenie sobie ze sprawcami chorób z rodzajów – Pestalotiopsis, Rhizoctonia i Cylindrocarpon wraz z innymi patogenami i nicieniami, takimi jak korzeniaki – poinformowała dr Aneta Chałańska (NEF Science).

W próbach gleby są także wykrywane patogeny, których obecność negatywnie wpływa na wzrost plantacji. Najczęściej są to Phytophthora, Verticilium i inne. Na tych stanowiskach warto by było zastanowić się nad zmianą technologii uprawy albo chociaż dezynfekcją gleby, jeśli w niej mają być uprawiane truskawki.

Problemy z sadzonkami

Patogeny są także wykrywane na sadzonkach truskawki. Część patogenów jest wykrywanych na sadzonkach zdrowych, bez objawów chorobowych. Obecność patogenów jest nieunikniona. Zależy to od ich natężenia. Rozwój tych patogenów jednak zależy tylko od tego na jakie środowisko glebowe sadzonka trafi. Patogeny wprowadzone z sadzonką mogą zmodyfikować zastane środowisko glebowe. Na materiale szkółkarskim w laboratorium NEF Science wykrywane są patogeny. Są to głównie Pestalotiopsis clavispora, Rhizoctonia i Cylindrocarpon. Te trzy patogeny wchodzą w silny kompleks i powodują straty. W przypadku problemów z sadzonkami nawet dobrze przygotowane stanowisko może nie przynieść dobrych efektów. Chodzi także o dobre i szybkie reagowanie na potencjalne zagrożenie – dostosowanie ochrony do problemów.