Profilaktyka – pierwszy krok w ochronie biologicznej

Powszechnie znane powiedzenie, że lepiej zapobiegać niż leczyć sprawdza się także w przypadku ochrony biologicznej. Profilaktyka kosztuje mniej niż działania interwencyjne w razie wystąpienia choroby czy silnej inwazji szkodników. Natalia Bętkowska przypomniała kilka ważnych zasad, które pomagają zapobiegać atakowi chorób czy szkodników w uprawach pod osłonami.

Jedną z podstaw jest tzw. czysty start uprawy, a także czysty koniec uprawy, niedopuszczanie do rozmnożenia się w obiekcie szkodników (i ich zejścia na zimowanie) czy patogenów.

Po zakończeniu uprawy i przed wniesieniem nowych roślin ważne jest dokładne uprzątnięcie obiektu z resztek roślinnych, umycie powierzchni, urządzeń i narzędzi, a następnie ich dezynfekcja.

Jeśli prowadzimy ochronę biologiczną, konieczne jest używanie do dezynfekcji i zabiegów w czasie sezonu uprawy środków łagodnych dla organizmów pożytecznych (sprawdza się np. ahdehyd glutarowy).

Natalia Bętkowska z firmy Koppert przedstawiła zalety biologicznych rozwiązań w ochronie ogórków po osłonami

Monitorowanie obecności szkodników

W trakcie uprawy konieczne jest regularne monitorowanie obiektu, by móc szybko wykrywać ogniska chorób i szkodników. Szybka reakcja pozwoli zmniejszyć skalę problemu. Do monitorowania (i wyłapywania) szkodników powinno się wykorzystywać tablice i taśmy lepowe. Tablice powinny być używane obowiązkowo już od etapu wstawienia do szklarni rozsady (warto jednak rozłożyć tablice lepowe nawet przed wniesieniem roślin, co da informację o szkodnikach, jakie mogą być obecne w obiekcie po poprzednim sezonie).

Wśród odławianych szkodników często znajdują się czarne muchówki, zwykle ziemiórki, ale czasem bywają też mylone z wodarką brzegówką (o mniejszej szkodliwości). Natalia Bętkowska zalecała w takich przypadkach stosowanie środka Eentonem – który zwalczy obie wspomniane muchówki, gdy nadal będzie problem z muchówkami można wówczas użyć środka Capsanem, który ostatecznie rozwiąże problem z wodarką.

Należy zwracać uwagę na jakość używanych środków biologicznych. W razie konieczności ochrony chemicznej należy wybierać środki nieszkodliwe dla użytych organizmów pożytecznych, a zabiegi wykonywać prawidłowo (zgodnie z zaleceniami z etykiet i dostosowując termin i technikę zabiegu do „zwyczajów” szkodników).

Zwalczanie najczęstszych szkodników w uprawach ogórków

Przędziorki

Jednymi z najbardziej uciążliwych szkodników w uprawie ogórków są przędziorki. Warto pamiętać, że cykl rozwojowy tych szkodników bardzo przyspiesza przy wysokiej temperaturze – skraca się wówczas ich cykl rozwoju i sytuacja w krótkim czasie może się wymknąć spod kontroli, tym bardziej obecnie (gdy nie można już używać w uprawach preparatu Floramite). Dlatego bardzo ważna jest ochrona biologiczna od początku uprawy i wprowadzanie naturalnych wrogów tych szkodników – takich jak drapieżne roztocze Neoseiulus californicus w produktach Spical Plus i saszetkach Spical Ulti-Mite (uwaga – nie powiększać otworów w saszetkach!) lub Phytoseiulus persimilis (Spidex).

Wciornastki i mączliki

Przeciwko wciornastkom w uprawach ogórków Natalia Bętkowska polecała produkty Swirski-Mite Plus lub saszetki Swirski Ulti-Mite, zawierające gatunek drapieżnego roztocza Amblyseius swirskii. Te same produkty są polecane również do walki z mączlikami szklarniowymi. Dodatkowo przeciw mączlikom polecana jest dobrotnica szklarniowa (Encarsia formosa, produkt En-Strip).

Mszyce

W ochronie ogórków przed mszycami specjalistka z firmy Koppert zalecała produkt AphiScout – mix pasożytów (Aphidius colemani, Aphidius ervi, Aphelinus abdominalis, Praon volucre, Ephedrus cerasicola) zwalczających kilka gatunków tych szkodników (co ułatwi ochronę, gdy nie umiemy określić dokładnie gatunku mszycy). Kolejne propozycje do zwalczania mszyc to Aphipar (pasożytnicza błonkówka Aphidius colemani), Ervipar (Aphidius ervi) oraz produkt Chrysopa (złotook Chrysoperla carnea), który zwalcza nie tylko mszyce, ale także wciornastki i mączliki, poleca się go aplikować w ogniska szkodników. W zwalczaniu mszyc warto wprowadzić też Ervibanki – młode rośliny zbóż, chętnie kolonizowane prze mszycę zbożową (Sitobion avenae), które zasiedla się naturalnymi wrogami mszyc, np. mszycarzami.

Coraz częstsza choroba w uprawach ogórków

Jedną z chorób dość powszechnych ostatnio w uprawach ogórków pod osłonami jest czarna zgnilizna zawiązków i pędów dyniowatych (Didymella bryoniae). Jej rozwojowi sprzyja wysoka wilgotność w obiekcie. Patogen może atakować wszystkie rośliny dyniowate, może wnikać przez rany uszkodzenia, a nawet przez słupki kwiatów. Infekuje już w temperaturze od 10°C, optymalny da niego jest przedział temperatury 20-28°C. Sprawcy choroby wystarczy tylko jedna godzina zwilżenia liści, aby zainfekować roślinę (do infekcji dochodzi też np. podczas gutacji).

Objawem choroby są złotobrązowe, gumowate krople na porażonych częściach rośliny, pędach, liściach również na wierzchołkach owoców (w przypadku infekcji przez słupki kwiatów). Plamy na liściach mają czasem kształt litery „V” z żółtą obwódką, z czasem zmiany pokrywają się czarnymi plamami.

Zapobieganie chorobie polega na utrzymywaniu optymalnej wilgotności uprawy i nie dopuszczaniu do jej wzrostu, szybkie osuszanie liści po zabiegach lub po usuwaniu liści. Dlatego nie powinno się usuwać liści przy wysokiej wilgotności, nie przeprowadzać opryskiwania po południu, unikać długiego zwilżenia liści.

Gdy w obiekcie już pojawi się choroba warto włączać rurę wegetacyjną godzinę przed wschodem słońca, utrzymywać aktywny klimat, nie usuwać jednorazowo więcej niż 2 liście z rośliny, przy małym obciążeniu roślin owocami nawadniać mniej. Do zwalczania choroby Natalia Bętkowska polecała fungicyd Dagonis oraz preparaty zawierające krzem i wapń, wzmacniające odporność roślin.

Organizatorzy wiosennego seminarium dla producentów ogórków, od lewej Krzysztof Fatel i Cezary Chojecki (Grodan), Wojciech Wasiak (Rijk Zwaan), Natalia Bętkowska i Paweł Rudzki (Koppert), fot. A. Wize