Jakie będzie rolnictwo w przyszłości?

Jan Vanherck w swojej prezentacji wymienił cztery czynniki, które wpływają na przyszłość rolnictwa w Europie (i poza nią). Pierwszy z nich to „Europejski Zielony Ład” zaakceptowany na poziomie UE w 2020 r. Zakłada on, że do 2050 r. Europa powinna być pierwszym kontynentem neutralnym dla klimatu. Drugi czynnik to strategia „Od Pola do Stołu” (EU Farm-to-Fork), której założenie jest takie, by produkcja żywności była bezpieczna dla środowiska, a żywność zdrowa dla konsumentów. Trzeci czynnik to Dyrektywa o zrównoważonym stosowaniu środków ochrony roślin (ś.o.r.) 2009/128/EC, która zakłada zmniejszenie ryzyka i wpływu stosowania ś.o.r. na zdrowie ludzi i środowisko. Nie można także zapominać o czwartym, bardzo ważnym czynniku, jakim są oczekiwania konsumentów żywności. To oni mają wpływ na wymagania dotyczące produkcji żywności (łańcucha żywnościowego).

– Zielony Ład przyjęty w 2020 r. na poziomie europejskim, a także strategia „Od Pola do Stołu” zakłada redukcję zużycia środków ochrony roślin o 50%, ale także redukcję stosowania nawozów dolistnych i doglebowych. Celem jest także podniesienie o 25% liczby gospodarstw ekologicznych, za tym trendem ma iść cała Europa – mówił Paweł Jesiotr.  – Jako producenci owoców musicie stosować się do trzech rodzajów norm – pierwszy to prawodawstwo UE. Dodatkowe są wymagania poszczególnych odbiorców owoców, jak sieci supermarketów, których wymagania są często bardziej rygorystyczne niż normy unijne. Niektóre z nich mają „czarną listę” substancji których nie wolno stosować w uprawie poszczególnych gatunków. Niektóre sieci bazują na liczbie pozostałości – do 3-4 MRL-i. to dotyczy nie tylko owoców deserowych, lecz także tych kierowanych do przetwórstwa – dodał Jan Vanherck. Dodatkowo, jak pokazał w swojej prezentacji prelegent, cześć odbiorców wymaga także dobrowolnych certyfikatów GlobalGAP Life, produkcji integrowanej, produkcji ekologicznej, EcoCert, SHC, FiBL. Każdy z nich narzuca na producenta owoców czy warzyw, a także dostawców swoje standardy dotyczące systemów produkcji.

Dlaczego zainteresowanie produkcją low residue?

Jak wyjaśniał Jan Vanherck low residue to taki system ochrony upraw, w którym środki ochrony roślin zostają tak odpowiednio dobrane, aby zminimalizować ich ewentualne pozostałości w owocach czy warzywach. Firma Certis Belchim BV uruchomiła projekt „Growing For the Future” właśnie po to, aby takie programy stworzyć i wdrażać w praktyce. – Pierwszym krajem, w którym plantatorzy zaczęli mieć problem z wyeksportowaniem swoich owoców do innych krajów ze względu na przekroczenie MRL-i była Hiszpania, i dlatego był to pierwszy kraj, w którym pracowaliśmy w projekcie „Growing For the Future”. Dziś rozwija się w innych krajach, także w Polsce. Sygnałem były rosnące wymagania konsumentów w stosunku do jakości i bezpieczeństwa żywności – przekazał J. Vanherck.

Doświadczenia w projekcie

Projekt rozpoczęty 15 lat temu w Hiszpanii i w Portugalii dotyczy opracowania takiego programu ochrony roślin, który pozwoli na wyprodukowanie owoców zgodnie z wymaganiami odbiorców, włączając w to oczywiście wysoką skuteczność tych programów, redukcję liczby i ilości używanych substancji aktywnych, ograniczenie ich pozostałości w owocach czy warzywach, ograniczenie wpływu na środowisko oraz uzyskanie przez producenta zysku na odpowiednim poziomie.

W praktyce firma Certis Belchim prowadziła doświadczenia w kilku lokalizacjach na plantacjach truskawki tunelowej w Polsce, Niemczech, Belgii i Holandii. Porównane były programy ochrony oparte o środki chemiczne oraz program, w którym wykorzystano produkty ograniczające MRL-e w produkcie końcowym. Badano nie tylko zdrowotność roślin, lecz także plon – jego wielkość i jakość oraz zawartość pozostałości. Elementem doświadczeń były cotygodniowy monitoring warunków pogodowych, presji chorób i szkodników, a programy ochrony były adaptowane na bieżąco w zależności od presji patogenów.

Zwalczanie patogenów w glebie

W uprawach truskawki dużym zagrożeniem jest Verticillium. W tym przypadku stosowano Valcure (produkt nie jest zarejestrowany w Polsce) w połączeniu z biostymulatorami i nawozami. Jest to obecnie opcja stosowana w Hiszpanii po wycofaniu z rynku środków zawierających tiofanat metylu. Valcure może być podawany za pomocą systemu nawadniania kroplowego. Cztery zabiegi pomimo silnej presji patogenów pozwoliły na uniknięcie problemów z wertycyliozą – nie było roślin zainfekowanych.

Ograniczenie chemicznych herbicydów

Okazało się, że program „low residue” zaproponowany przez Certis Belchim dał także bardzo pozytywne efekty w zwalczaniu chwastów. W programie  wykorzystano program wykorzystujący na początku sezonu herbicyd zwierający pendimetalinę, a później dwukrotnie produkt Beloukha 680EC zawierający kwas nonanowy, o działaniu parzącym. Produkt szybko się rozkłada, nie ma ryzyka wystąpienia pozostałości substancji czynnej w owocach. Jest to propozycja firmy na ograniczenie pozostałości substancji czynnych herbicydów w glebie i w owocach.

Ograniczenie szkodników i chorób

Trzeci przykład to program fungicydowy do zwalczania chorób truskawki i niektórych szkodników, np. wciornastków. Program zrównoważony (tabela) pozwolił na ograniczenie substancji czynnych w produkcji owoców. Podczas gdy w programie konwencjonalnym (standardowym) wykorzystano aż 11 substancji czynnych i produkty takie jak Kenja, Alcedo, Luna Sensation, Switch, Spintor, Dagonis i Milbeknock, to program „low residue” ograniczył się do zastosowania trzech produktów z grupy standardowych i 3 z grupy bioracjonalnych. W okresie początku kwitnienia zastosowano Kenja + Alcedo, w pełni kwitnienia Amylo-X WG, w okresie dorastania owoców ponownie Amylo-X WG i Spintor 240 SC. Karbicure SP i Amylo-X WG były dwa razy stosowane w okresie wybarwiania owoców i przed zbiorami. W fazie BBCH 87-89 wykonano zabieg Amylo-X WG i Milbeknock. W sumie w tym programie zastosowano w sezonie 6 substancji czynnych.

Programy ochrony truskawki tunelowej: konwencjonalny i „low residue” porównywane w doświadczeniach Certis Belchim
źródło: prezentacja Certis Belchim

W ocenie specjalistów program zaproponowany przez Certis Belchim jest bardzo atrakcyjny. Plonowanie truskawki tunelowej było na bardzo zbliżonym poziomie i z poletek objętych projektem, i z konwencjonalnie chronionych. Różnica polegała na tym, że rozwiązania stosowane w kombinacji projektu pozwoliły na znaczne ograniczenie pozostałości środków ochrony roślin w owocach (MRL-i). Jak przekazał Jan Vanherck, skuteczność w zwalczaniu szkodników i chorób w porównaniu z konwencjonalnymi programami była równoważna, a nastąpiła maksymalizacja synergii między produktami bioracjonalnymi i konwencjonalnymi. Nastąpiło ograniczenie ogólnego wykorzystania produktów konwencjonalnych. Dzięki programowi „low residue” można w praktyce promować rolnictwo zrównoważone i wdrażać strategię Integrowanej Ochrony Roślin, bezpieczną dla zapylaczy i organizmów pożytecznych. Prelegent zwrócił także uwagę, że wykorzystując stworzone przez Certis Belchim programy ochrony truskawki można uzyskać taki sam plon, taką samą jakość owoców, ale większe możliwości dystrybucji owoców dzięki dostosowaniu do zachodnioeuropejskich standardów łańcucha żywnościowego.

Wyniki dotyczące plonowania truskawki tunelowej w programie „low residue” (w g/poletko).
źródło: prezentacja Certis Belchim