PODosłonami.pl
Z wizytą w Klinice Chorób Roślin i Banku Patogenów
Pod koniec czerwca Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie zorganizowało w Instytucie Ochrony Roślin – Państwowym Instytucie Badawczym w Poznaniu szkolenie pt. „Nauka-praktyce: wymiana wiedzy w obiektach doświadczalnych instytutów naukowych”. Wydarzenie było dobrą okazją do zapoznania się z działalnością pracowników naukowych, zapleczem naukowo-badawczym IOR-PIB oraz pogłębieniem wiedzy z ochrony roślin. Jedną z głównych jego części było przybliżenie działalności Kliniki Chorób Roślin i Banku Patogenów.
Czytaj dalej...
Nowoczesne zaplecze laboratoryjne Kliniki Chorób Roślin i Banku Patogenów (fot. P. Bucki)
Działalność Kliniki Chorób Roślin i Banku Patogenów
Podczas prelekcji prof. dr hab. Natasza Borodyno-Filas, kierownik Kliniki Chorób Roślin i Banku Patogenów (KCHRiBP) opowiedziała o historii i roli zakładu. Klinika Chorób Roślin powstała w 2011 roku i jej zadaniem jest m.in. diagnostyka patogenów z wykorzystaniem najnowocześniejszych technik biochemicznych i molekularnych oraz oznaczanie czystości mikrobiologicznej ziarna i nasion. W IOR-PIB prowadzone są także badania nad agrofagami kwarantannowymi i organizmami genetycznie modyfikowanymi (GMO). Oprócz klasycznej działalności badawczej pracownicy Kliniki identyfikują też sprawców chorób na materiale roślinnym dostarczonym przez producentów warzyw oraz innych gatunków uprawnych, w tym ozdobnych. Pracownicy przeprowadzają również szkolenia dla służb fitosanitarnych i udzielają fachowych porad z zakresu fitopatologii. Wykładowczyni zwróciła uwagę, że diagnostyce podlegają m.in. wirusy roślin rolniczych i wybranych gatunków warzyw, w tym uprawianych w polu i pod osłonami pomidorów, papryki, ogórków i cukinii. Zwróciła uwagę, że w ostatnich latach odnotowuje się znaczne straty w wyniku porażenia roślin przez wirusy, np. wirus zielonej mozaiki ogórka czy wirus brunatnej wyboistości owoców pomidora. Także w uprawie cukinii ta grupa czynników chorobotwórczych stanowi duże zagrożenie – zidentyfikowano dotychczas pięć gatunków wirusów w uprawach cukinii. Ponadto ww. uprawy atakują szkodniki o aparacie kłująco-ssącym, np. mszyce, które w czasie żerowania stają się wektorami wirusów (są źródłem rozprzestrzeniania na plantacjach).

O tym jak rozpoznać rośliny zainfekowane wirusem mówiła prof. dr hab. Natasza Borodynko-Filas, fot. P. Bucki
Obserwacje diagnostyczne roślin
Klinika Chorób Roślin i Bank Patogenów składają się z dwóch części. Pierwszą stanowią nowoczesne szklarnie ze stale kontrolowanymi warunkami środowiska, tj. temperaturą, wilgotnością powietrza i światłem. Przeprowadza się tam wstępne obserwacje diagnostyczne roślin testowych – młodych roślin chwastów (np. różnych gatunków komosy), tytoniu oraz roślin uprawnych (pomidora i ogórka). Są to tzw. testy biologiczne. Prelegentka zasygnalizowała, że wirusy przemieszczają się wraz z wodą i sokami roślinnymi ku części wierzchołkowej rośliny i tam najłatwiej jest określić czy badany egzemplarz jest porażony. W specjalistycznym, akredytowanym laboratorium Kliniki Chorób Roślin przeprowadza się testy pozwalające na pewną identyfikację sprawców chorób. Należą do nich metody serologiczne oparte na reakcji antygen-przeciwciało (powszechny w praktyce test DAS-ELISA oraz test TAS-ELISA i ELISA pośrednia), metody molekularne polegające na identyfikacji kwasów nukleinowych, np. RNA za pomocą modyfikowanych technik reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR) oraz łączone: serologiczno-molekularne.
- Jednym z wiodących gatunków testowych, na których wykonuje się badania na obecność wirusów jest komosa biała, fot. P. Bucki
- Wstępne badania identyfikacyjne wirusów przeprowadza się na młodych roślinach, m.in. tytoniu, pomidora i ogórka
- Pomidor zainfekowany wirusem
Identyfikacja mikroorganizmów patogenicznych
Po drugiej części Zakładu – Banku Patogenów oprowadzała dr inż. Sylwia Stępniewska-Jarosz. Przeprowadza się tutaj procedury związane z identyfikacją grzybów i organizmów grzybopodobnych (Pythium spp. i Phytophthora spp.) w próbkach chorych roślin dostarczanych do Kliniki. Wykonywane są obserwacje mikroskopowe oraz izolacje na sztucznych podłożach hodowlanych. Specjalistka zwróciła uwagę, że uwidaczniające się zmiany klimatyczne oraz intensywnie prowadzona ochrona chemiczna zwiększają presję ze strony agrofagów. Wiąże się to z identyfikowaniem w jednostce coraz częściej sprawców chorób spotykanych kiedyś rzadko lub występujących w cieplejszym klimacie. Zwrócono uwagę na znaczenie bardzo często izolowanych zwłaszcza ze zbóż grzybów rodzaju Fusarium, wytwarzających niebezpieczne mykotoksyny (jest możliwość ich analizy w laboratorium Terenowej Stacji Doświadczalnej IOR-PIB w Białymstoku). Efektem prowadzonych badań i klasyfikacji jest powiększanie zbiorów Kolekcji Mikroorganizmów Patogenicznych dla Roślin IOR-PIB (grzybów i bakterii), która znajduje się w osobnym pomieszczeniu o ściśle kontrolowanej temperaturze. W zakładzie doskonalone są metody identyfikacji, izolacji i konserwacji. Gromadzona dokumentacja dotycząca zarówno sprawców chorób, jak i objawów przez nich powodowanych pozwala na coroczne publikowanie zeszytów „Kompendium symptomów chorób roślin oraz morfologii ich sprawców”.
- dr inż. Sylwia Stępniewska-Jarosz omówiła metody identyfikacji patogenów, fot. P. Bucki
- Nowoczesne zaplecze laboratoryjne Kliniki Chorób Roślin i Banku Patogenów (fot. P. Bucki)
- Wybrane patogeny na podłożu hodowlanym na szalkach Petriego
- Kolekcja patogenów przechowywanych w butelkach uniwersalnych pod olejem mineralnym (fot. 1-8 P. Bucki)
KChR umożliwia kompleksowe badania chorych roślin, także pod kątem występowania nicieni. Ponadto w KCHRiBP wykonuje się badania zlecane przez producentów substancji lub środków o charakterze odkażającym i ograniczającym występowanie patogenów. Aby zostały one rekomendowane muszą wykazywać kompleksowe właściwości biobójcze na wirusy, bakterie i grzyby oraz działać na różnych powierzchniach, np. szkle, metalu i plastiku.

Ochrona przed skośnikiem pomidorowym (Tuta absoluta). Nowość dla upraw szklarniowych pomidora.
Skośnik pomidorowy (Tuta absoluta) to rosnący problem w uprawie pomidora pod osłonami. Ten owad pochodzi z Ameryki Południowej i jest inwazyjnym szkodnikiem, który uszkadza rośliny z rodziny psiankowatych, takie jak pomidor, papryka, ziemniak i bakłażan. [...]


