W przypadku pomidorów występują 3 typy rozsady, każdy z nich ma swoje specyficzne cechy. Obecnie zdecydowana większość rozsady jest szczepiona na podkładkach, więc skupię się tylko na takiej rozsadzie. Niektórzy ogrodnicy wciąż wybierają rozsadę nieszczepioną, głównie ze względu na możliwość uzyskania dobrych cen za pomidory zbierane we wczesnych terminach. Ma to swoje uzasadnienie, nie jest jednak rozwiązaniem dobrym na dalszych etapach rozwoju uprawy – gdy ogrodnikowi zależy na wyprowadzeniu większej liczby pędów z roślin, efektywniejszym wykorzystaniu CO₂ i uzyskaniu większego plonu z metra kwadratowego. Ponadto handlowcy oczekują od producentów całorocznych dostaw towaru, a nie jest to możliwe w przypadku sadzenia nieszczepionej rozsady pomidorów. Szczepienie rozsady na podkładkach wbrew niektórym opiniom, nie jest drogą metodą produkcji, gdyż z jednej szczepionej siewki można uzyskać 2 lub 3 pędy, co obniża koszty założenia uprawy i pozwala uzyskać różne typy roślin.

Rośliny szczepione, jednopędowe

10 lat temu był to podstawowy typ rozsady, obecnie jest już rzadko wybierany. Rośliny mają silne cechy wegetatywne, pierwsze grono pojawia się po 9., 10. lub 11. liściu. Liście są duże i w przypadku odmian pomidorów gronowych lub wielkoowocowych istnieje ryzyko, że drugie grono pojawi się dopiero po kolejnych 4 lub 5 liściach ze względu na silne tendencje wegetatywne tych odmian.

Jednopędowa rozsada pomidora

Pomimo tego jakość grona jest zwykle bardzo dobra, są nawet czasem zbyt silne, z dodatkowymi liśćmi na gronie. W przypadku tego typu rozsady zdecydowanie zaleca się przetrzymywanie roślin obok otworów na matach uprawowych do początku kwitnienia drugiego grona. Nawet wówczas trudno będzie jednak utrzymać generatywne tendencje roślin po ich wstawieniu na otwory w matach. Ten typ rozsady jest zwykle wybierany ze względu na silny wigor roślin latem i wówczas, gdy zależy nam na długim okresie uprawy, a nie na generatywności roślin zimą.

Rozsada dwupędowa, uszczykiwana za liścieniami

Ten typ rozsady jest coraz częściej używany ze względu na dobrą jakość pierwszego grona. Wyprodukowanie takiej rozsady jest nieco problematyczne w okresie zimowym, ponieważ przy małej ilości światła uzyskuje się cienkie pędy. Zalecany jest wysoki poziom doświetlania i utrzymywanie bardziej wegetatywnego klimatu, aby rośliny po uszczykiwaniu miały dobrą siłę wzrostu.

Rozsada tego typu jest popularna zwłaszcza na południu Europy (Francja, Włochy, Grecja). Na północy Europy (Skandynawia, Holandia, Belgia) jest rzadko wykorzystywana, głównie w okresie letnim.

Szczepiona rozsada pomidora uszczykiwana za liścieniami

Problemem w przypadku rozsady tego typu jest to, że pędy wyrastają z kątów liścieni, które mają bardzo małą powierzchnię w porównaniu z liśćmi. Z tego względu w miesiącach zimowych w warunkach północno-zachodniej Europy rośliny potrzebują dodatkowo 5 do 7 dni, aby uzyskać taki sam stopień rozwoju, jak rozsada uszczykiwana za pierwszą parą liści. Latem, przy dobrych warunkach świetlnych tempo rozwoju obu typów rozsady jest mniej więcej podobne.

Ale, jak już wspomniałem wcześniej, jakość pierwszego grona jest dobra. Ponadto prawie zawsze między pierwszym, a drugim gronem są trzy liście – ponieważ rośliny tego typu mają silniejsze tendencje generatywne, co różni je wyraźnie od roślin uszczykiwanych za drugim liściem. Zimą pierwsze grono wykształca się po 9 do 11 liści, ale przy lepszych warunkach świetlnych tworzy się niżej – latem już po 5 do 7 liści.

Rozsada dwupędowa, uszczykiwana za drugim liściem

Jest to podstawowy typ szczepionej rozsady pomidora wykorzystywanej w Europie, głównie ze względu na silną generatywność takich roślin. Rośliny są uszczykiwane za drugim liściem, mają więc dwa liście o znacznie większej powierzchni niż liścienie u rozsady poprzedniego opisywanego typu. Siewki są szczepione ponad liścieniami odmiany i pod liścieniami podkładki, dlatego zaszczepione rośliny nie mają liścieni. Nowe pędy wyrastają z kątów liści, są więc „dorosłymi” pędami, podobnymi do tych, które wyrastają w czasie uprawy. Oznacza to, że pierwsze grono pojawi się po 6. liściu na pędzie. Rośliny mają silne tendencje generatywne, dlatego ogrodnicy bardzo chętnie wybierają taką rozsadę, ponieważ łatwo jest utrzymać uprawę w równowadze wegetatywno-generatywnej.

W przypadku rozsady tego typu problematyczne mogą być dwa zagadnienia:

• jakość pierwszych gron (pierwszego, drugiego, czasem również trzeciego) często nie jest zbyt dobra (za duże owoce, niewyrównane grona),
• pomiędzy pierwszym, a drugim gronem jest 4-5 liści.

Szczepiona rozsada pomidora uszczykiwana za drugim liściem

Dla producenta rozsady bardzo ważne jest sterowanie generatywne rozwojem roślin tego typu, ponieważ mają one naturalnie silne tendencje wegetatywne – ze względu na większe liście, niż u poprzedniego rodzaju rozsady. Dlatego po uszczykiwaniu rozsady różnica temperatury między dniem, a nocą powinna wynosić przynajmniej 3°C. Ważne jest również rozstawianie roślin w miarę ich wzrostu. Gęsto ustawione kostki rozsadowe wpływają na zwiększenie poziomu wilgotności w otoczeniu roślin, co sprzyja rozwojowi wegetatywnych tendencji. Dlatego szybkie rozstawienie rozsady po uszczykiwaniu jest bardzo ważne – ponieważ pierwsze grono jest inicjowane już 5 do 6 dni po tym zabiegu. Rośliny powinno się rozstawić pierwszy raz po 3 dniach, nawet niewielkie rozstawianie wpływa niekorzystnie – z 72 roślin/m² do 36 roślin/m² (przy czym roślina oznacza tu dwupędową rozsadę). Do końca produkcji rośliny powinno się rozstawić jeszcze raz – uzyskując finalne zagęszczenie 12-14 roślin na metr kwadratowy.

***

W drugiej części artykułu, która ukaże się w przyszłym tygodniu, Autor omówi problemy występujące w czasie zimowej produkcji rozsady, m.in. przypadki nietypowego rozwoju roślin niektórych odmian.

***

Hans van Herk, właściciel firmy doradczej Propagation Solutions, odwiedza firmy specjalizujące się w produkcji na całym świecie, co daje mu dobry wgląd w aktualny rozwój tej specjalizacji i nowinki technologiczne z tej dziedziny. Pozwala to podzielić się z Czytelnikami portalu i czasopisma Pod Osłonami informacjami na temat aktualnej sytuacji w produkcji rozsady pomidorów.