Areały i stan produkcji

Prof. Stanisław Pluta podkreślił, że produkcja borówek w Polsce rośnie dynamicznie przez ostatnie dwadzieścia lat. W 2022 r. była na poziomie 64 tys. ton z powierzchni bliskiej 12 tys. ha (wykres 1 i 2). Ponad 60% plantacji to te najmniejsze – o powierzchni do 5 ha, 21% to te o areale 5-10 ha, a tylko 13% to duże plantacje – 10-50 ha. Największych plantacji, ponad 50-hektarowych jest 3%, przy czym odpowiadają one za 30% krajowej produkcji borówek.

Plantatorzy decydujący się na uprawę borówki muszą liczyć się z wysokim kosztem związanym z założeniem plantacji – są to inwestycje w przygotowanie stanowiska, materiał nasadzeniowy najwyższej jakości, linie nawadniające i systemy do fertygacji, a także – w przypadku chęci zbywania owoców we własnym zakresie – maszyny do sortowania, pakowania oraz komory chłodnicze.

Jak przekazał prof. S. Pluta, 96% to owoce deserowe, przy czym nawet 90%, w zależności od sezonu, jest kierowane na eksport do Wielkiej Brytanii, krajów unijnych – Niemiec, Niderlandów czy krajów skandynawskich. Problemem dla krajowych producentów zaczyna być rosnąca konkurencja ze strony nowych i rosnących producentów niebieskich jagód. Prelegent wymienił tu takie, jak Peru, Chile, Maroko czy RPA. To sprawia, że muszą oni podążać za najnowszymi technologiami, w tym instalować różnego rodzaju osłony. Są to dla borówki głównie daszki lub tunele wysokie, które umożliwiają albo przyspieszenie zbiorów, ale także ich opóźnienie przy uprawie odmian późnych.

Największym wyzwaniem jest także poprawa jakości borówek, przede wszystkim w zakresie jędrności, chrupkości, długości przechowywania i utrzymania jakości w okresie życia na półce sklepowej oraz smaku. Tylko uprawa najlepszych odmian o owocach pożądanej jakości pozwoli polskim producentom być konkurencyjnym na rynkach eksportowych. Profesor wspomniał także o znalezieniu skutecznych sposobów na zwalczanie szkodników atakujących borówki, jak np. muszka plamoskrzydła, ale także zwrócił uwagę na problem braku odpowiednio dużej liczby pracowników sezonowych do zbioru owoców.

Prof. Stanisława Pluta (fot. D. Łabanowska-Bury)

Produkt eksportowy, lubiany przez Polaków

Borówki są znane i pożądane na wielu rynkach, zbywane głównie jako owoce deserowe, ale także mrożone i w postaci przetworów, np. soków czy konfitur. Dominika Kozarzewska zwróciła uwagę na rosnący eksport borówek, który osiągnął w 2021 r. ponad 21 tys. ton (wykres 3). W latach 2008-2021 wśród odbiorców polskich borówek były kraje, jak Wielka Brytania, Niderlandy, Niemcy, Szwecja i Białoruś.

Wykres 3. Eksport polskich borówek w latach 2012-2021.

Kampania promocyjna „Czas na polskie superowoce” prowadzona w Polsce od kilku lat przynosi bardzo dobre efekty. Jak pokazała D. Kozarzewska, penetracja rynku w przypadku borówek wzrosła o 8% między 2020 a 2021 rokiem. Wzrosła także liczba konsumentów, którzy spożywają borówki w lipcu – w 2020 r. – 23%, w 2021 r. – 31%, a w 2022 r. – 40%. Kampania odbija się pozytywnie na wzroście spożycia wszystkich owoców jagodowych: borówek o 75% między 2020 a 2022 r., malin – 66%, aronii – 55%, a truskawek – 30%. W ramach kampanii prowadzone są działania kierowane do różnych grup konsumentów. Owoce są promowane podczas wydarzeń ogólnokrajowych, jak na przykład Narodowy Dzień Sportu czy organizowanego przez plantatorów Początku Sezonu Borówkowego, przypadającego 1 lipca (fot. 5). Plantatorzy i organizacje branżowe współpracują ze specjalistami ds. żywienia, dietetykami i naukowcami, którym przekazują informacje dotyczące m.in. wartości owoców jagodowych.

Otwarcie sezonu borówkowego – element kampanii promocyjnej (fot. D. Łabanowska-Bury)

– Jako Jagodowy Core Team podejmujemy szereg działań ponad kampanie promocyjne. Są to konferencje, np. Innovation Conference czy przygotowanie „Jagodowego Horyzontu 2030”, który zakłada opracowanie strategii rozwoju branży jagodowej w Polsce – przekazała D. Kozarzewska. Prelegentka zaprosiła także na odbywającą się w tym roku, 3-6 lipca, w Lublinie konferencję IBO Summit.

Dominika Kozarzewska (fot. D. Łabanowska-Bury)