Metody niechemiczne

Odpowiednie przygotowanie obiektu (lub jego części) do następnej uprawy jest szczególnie ważne tam, gdzie w trakcie uprawy pojawiły się rośliny z objawami zgnilizny podstawy pędu i korzeni, powodowanej przez formy specjalne Fusarium oxysporum, gatunki rodzajów Cylindrocladium, Phytophthora, a także przez Rhizoctonia solani, Sclerotinia sclerotiorum czy Sclerotium rolfsii (fot.).  Niezbędne jest dokładne odkażenie boków szklarni i tuneli, stołów uprawowych, zagonów czy mat z wełną mineralną lub innym podłożem. Konieczne jest również zdezynfekowanie pojazdów poruszających się po obiekcie, zwłaszcza ich ogumienia. W tym celu należy wyłożyć przed wjazdem do pomieszczenia maty, systematycznie nasączane środkiem odkażającym, np. Menno Florades 90 SL lub Huwa San TR 50 w stężeniu 2%.

Strzępki i sklerocja Sclerotium rolfsii na porażonej eustomie i na podłożu (fot.L.Orlikowski)

Wyłożenie zagonów białą folią to m.in. sposób na obniżenie zagrożenia porażeniem nasadzeń przez Botrytis cinerea, czyli grzyb powodujący szarą pleśń i przez inne gatunki patogenów, które na suchej powierzchni takiej folii nie znajdą warunków do rozwoju.

W mnożarkach warto wprowadzić system okresowego zamgławiania, który pozwala utrzymywać wysoką wilgotność względną powietrza, natomiast umożliwia też jego przepływ pomiędzy roślinami, minimalizując ryzyko pojawienia się szarej pleśni.

Prawdopodobieństwo występowania chorob na częściach nadziemnych roślin zmniejsza się także dzięki nawadnianiu kroplowemu.

Jeśli rośliny – szczególnie te zraszane przy nawadnianiu – ustawiane są lub sadzone zbyt gęsto, nie tylko istnieje ryzyko szybkiego pojawienia się szarej pleśni, ale rownież czynnego przerastania z doniczki do doniczki takich patogenów, jak Rhizoctonia solani czy Sclerotium rolfsii (powodujących zgnilizny podstawy pędu i korzeni), ktore rozwijają się w warunkach zbyt wysokiej wilgotności względnej powietrza, zwłaszcza tuż nad powierzchnią podłoża.

Bardzo pomocna jest instalacja wentylatorów.  Mieszając powietrze, powodują one spadek jego wilgotności względnej i tym samym obniżenie ryzyka wystąpienia szarej pleśni, mączniaka rzekomego, rdzy czy plamistości liści (np. antraknozy).

Wietrzenie szklarni czy tuneli foliowych jest kolejnym sposobem obniżenia w obiektach wilgotności względnej powietrza, a także temperatury. Jednakże trzeba też wziąć pod uwagę, że otwieranie wietrzników może być niebezpieczne w rejonach o dużym zagęszczeniu szklarni lub tuneli, gdy w jednym z obiektów dochodzi do szybkiego rozwoju choroby i formowania się zarodników na powierzchni tkanek, a następnie – do roznoszenia ich po całej okolicy. Przykładem może być obfite zarodnikowanie Fusarium avenaceum czy F. oxysporum f. sp. eustomae na eustomie.

Źrodłem czynników chorobotworczych może być woda. Aby zminimalizować ryzyko wprowadzenia patogenów z wodą lub pożywką nawozową, która krąży w obiegu zamkniętym należy wprowadzić odkażanie cieczy promieniami UV lub zastosować filtry piaskowe.

Jeśli po zakończeniu produkcji nie ma możliwości pozbycia się resztek roślin (tak by znalazły się poza terenem gospodarstwa), należy je przykryć kompost grubą folią, co znacznie przyśpieszy ich rozkład.

Metody biologiczne

Producenci roślin ozdobnych mają do dyspozycji biopreparaty Contans WG oraz Polyversum WP. Contans może być z powodzeniem używany do eliminowania z podłoży ogrodniczych gatunków Sclerotinia sclerotiorum i S. rolfsii, wywołujących zgnilizny podstawy pędu i korzeni. Polyversum zalecany jest do ochrony upraw przed patogenami glebowymi i może być wykorzystywany do opryskiwania, moczenia bryły korzeniowej lub podlewania roślin.

W grupie środków ograniczających występowanie chorób są stymulatory wzrostu i rozwoju roślin  takie, jak np. Beta Chikol (zawierający w swoim składzie chitozan), Biosept Active (wyciąg z grejpfruta) i Huwa San TR 50 (oparty na nadtlenku wodoru ze srebrem), a także Actifos i Solfan PK (fosforyny), indukujące m.in. odporność roślin na niektore patogeny. Przy produkcji roślin trwającej co najmniej 6 miesięcy warto uwzględnić zaprawianie systemu korzeniowego w szczepionkach mikoryzowych.  Obok ich korzystnego wpływu na rozwoj roślin, istotne jest również poprawienie właśnie zdrowotności uprawy.

Chemiczne środki w integrowanej ochronie

W integrowanej ochronie roślin należy stosować typowe ś.o.r. wszędzie tam i zawsze wtedy, gdy inne – w tym wyżej opisane – metody nie dają pozytywnego wyniku lub istniejące na rynku środki biologiczne i stymultory rozwoju roślin nie oddziałują na określony organizm szkodliwy. W ostatnim10-leciu drastycznie  ograniczeno liczbę fungicydów zarejestrowanych do ochrony roślin ozdobnych – w większości przypadków nie ma szans na legalne stosowanie ś.o.r.

Jest to skrót artykułu”Integrowana ochrona pod osłonami (cz.I)”, który ukazał się w dwumiesięczniku  ”Pod osłonami” 1/2014