Pomidory spoza głównego nurtu – o oryginalnych owocach

Agnieszka Wiśniewska z firmy Enza Zaden swoją prezentację rozpoczęła od zwrócenia uwagi na bezpieczeństwo uprawy pomidorów szklarniowych i dochodowość tej działalności przy rosnących kosztach produkcji. Według danych przedstawionych przez nią ciągu ostatnich 3 lat koszty produkcji pomidorów znacznie wzrosły. Przy uprawie w cyklu przedłużonym – z sadzeniem w styczniu i likwidacją w listopadzie – w 2021 roku koszty produkcji pomidorów wynosiły 1 590 000 zł/ha. W 2022 roku było to już 2400 000 zł/ha, a w ubiegłym sezonie (2023 r.) koszty produkcji wzrosły do 2700 000 zł/ha. Największymi składnikami kosztów jest energia cieplna (miał węglowy) oraz praca. W takiej sytuacji gospodarstwa z jednej strony są zmuszone do szukania oszczędności, z drugiej – próbują dywersyfikować produkcję i szukać nisz rynkowych. W przypadku pomidorów takie możliwości może dać uprawa odmian o owocach spoza głównego nurtu.

Agnieszka Wiśniewska z firmy Enza Zaden omówiła asortyment odmian pomidora do uprawy w szklarniach i tunelach

W ofercie firmy Enza Zaden znajduje się kilka nowych odmian pomidora o owocach nietypowych polecanych do uprawy w szklarniach lub tunelach. Agnieszka Wiśniewska wymieniała w tej grupie m.in. Mamipink – jest to pomidor typu Bawole Serce, nadający się do uprawy w szklarni lub w tunelach foliowych. Jak stwierdziła owoce odmiany Mamipink mają lepszy smak i są lepiej wypełnione w porównaniu ze standardem w tej grupie.

Mamipink F1 (fot. Enza Zaden)

Kolejną, oryginalną propozycją jest pomidor Cubalibre – o kulistych owocach brązowawoczerwonych (tzw. czekoladowych), bardzo smacznych. Dorastają one do wielkości 180-200 g, mają wyjątkowo dobry, słodki smak.

Cubalibre – odmiana o owocach barwy brązowoczerwonej z oferty Enzy

Oryginalną odmianą jest także Maitai – pomidor ten ma żółtopomarańczowe owoce z czerwonymi smugami. Są duże (średnia masa 200-250 g), lekko spłaszczone i żebrowane.

Firma ma także propozycję pomidora typu San Marzano. Jest to odmiana Pozzano o wydłużonych owocach z lekkim przewężeniem, osiągają masę 150-160 g. Pomidory te są dość twarde i trwałe. Nie są zbyt podatne na suchą zgniliznę wierzchołków owoców.

Pomidor Perugino ma owoce osiągające 180-200 g, mięsiste, lekko spłaszczone, bez zielonej piętki. Odmiana ta jest polecana do uprawy w tunelach na 8-10 gron. Daje wysoki plon.

Kolejną propozycją do uprawy w tunelach jest pomidor Bellfort – ma on intensywnie czerwone, duże (250-280 g), mięsiste, wielokomorowe  owoce, lekko spłaszczone. Są one twarde, niepodatne na pękanie.

Wysoka odporność pomidorów na ToBRFV

Agnieszka Wiśniewska przypomniała „karierę” wirusa ToBRFV, stanowiącego obecnie największe zagrożenie w uprawach pomidorów. Od jego pierwszego wystąpienia w Izraelu w 2014 r. szybko rozprzestrzenił się na świecie. W ubiegłych latach jest dużym problemem w uprawach w krajach Beneluksu, mimo wysokich standardów higieny w tamtejszych szklarniach. Niestety jest już od kilku lat obecny również w Polsce.

Enza Zaden jako pierwsza wyhodowała odmiany pomidora z wysoką odpornością na ToBRFV (są oznaczane symbolem HREZ). Gen odporności uzyskano z dzikiej formy pomidora Solanum habrochaites. Obecnie jest już kilka odmian komercyjnych z wysoką odpornością na ToBRFV, nadal trwa wprowadzanie go do istniejącego asortymentu odmian. Jak informowała A. Wiśniewska wysoką odporność na ToBRFV warunkuje gen dominujący, jest wprowadzany do odmian przy użyciu tradycyjnych technik hodowlanych, co wymaga sporo czasu. Firma dąży jednak do tego, by w przyszłości wszystkie oferowane dotąd przez nią odmiany miały wysoką odporność na ToBRFV. Nie będą też wprowadzane na rynek nowe odmiany bez takiej odporności.

Specjalistka przypomniała też czym rożni się odporność średnia od wysokiej. Przy średniej odporności wirus ToBRFV może się dalej namnażać w roślinie, ale może ona nie wykazywać objawów porażenia. W przypadku wysokiej odporności wirus nie może namnażać się w roślinie. Wysoka odporność uzyskana przez Enzę (HREZ) polega na reakcji nadwrażliwości – w przypadku wniknięcia wirusa do komórki następuje zamieranie otaczających ją komórek. Mechanizm ten blokuje namnażanie się wirusa i jego rozprzestrzenianie się w uprawie. Taki sam mechanizm działa w przypadku odporności na wirus mozaiki tytoniu.

Komercyjne odmiany z odpornością

Dotychczas na polski rynek Enza Zaden wprowadziła odmianę pomidora malinowego z wysoką odpornością na ToBRFV – Corsica HREZ. Można ją porównać do standardu pod względem wielkości i kształtu owoców. Odmiana stabilnie wiąże owoce, są one wyrównane w gronach – mają 170-190 g (BB plus), nie trzeba ich sortować. Mają bardzo dobry smak – mówiła Agnieszka Wiśniewska. Korzystną cechą odmiany jest również tolerancja ma mączniaka prawdziwego.

Firma testuje także odmiany z wysoką odpornością na ToBRFV o większych owocach. W tej grupie jest m.in. pomidor czerwony Macapule o dużych (220-280 g), mięsistych owocach. Także ta odmiana jest tolerancyjna na mączniaka prawdziwego.

W asortymencie znajdują się także pomidory koktajlowe, cherry, gronowe i śliwkowe z wysoką odpornością na ToBRFV. Jak informowała Agnieszka Wiśniewska zostały one dobrze przyjęte w Holandii i Belgii, w ubiegłym roku w tych dwóch krajach pomidory z Enzy z wysoką odpornością na ToBRFV były uprawiane na powierzchni 600 ha.

Ogórki z wysoką odpornością na CGMMV

Ten temat omówił Krzysztof Floras z Enza Zaden. Informował, że obecnie wszystkie nowe odmiany ogórków z ich firmy wprowadzane na rynek będą odporne na CGMMV.  – Odmiany wysoko odporne dają dobre zabezpieczenie przed wirusem, nie powinny wykazywać objawów wirusa i nie powinien się on namnażać w roślinach.

Krzysztof Floras z firmy Enza Zaden przedstawił asortyment odmian ogórków, najnowsze są odporne na CGMMV

Odmianą z wysoką odpornością na wirus zielonej mozaiki ogórka jest Sultanit. Ogórek ten ma owoce o średniej długości około 22 cm, bez szyjki, o skórce z połyskiem, mają dobrą trwałość. Odmiana polecana jest do uprawy z nasadzeń od końca stycznia do jesieni. Nie ma tendencji do zrzucania zawiązków. Bardzo dobrze znosi wysoką temperaturę. Sultanit jest także tolerancyjny na czarną zgniliznę pędów i zawiązków (Didymella bryoniae).

Ogórek Sultanit

Ogórek Grummel to odmiana typu midi polecana do nasadzeń od połowy stycznia. Wprowadzona została na rynek kilka lat temu i nie ma jeszcze odporności na CGMMV. Jest jednak ceniona ze względu na wiele cech – m.in. bardzo wyrównany wzrost i niezbyt długie międzywęźla oraz fakt, że nie wymaga dużych nakładów pracy na pielęgnację. Jest wczesna i daje duży plon. W próbach znajduje się już następca Grummela z odpornością na CGMMV o nieco dłuższych owocach.

Owoce odmiany Grummel

Spośród ogórków brodawkowych Krzysztof Floras zwracał uwagę na odmianę Bjorn, dającą bardzo dobry plon owoców o wysokiej jakości – nadających się na eksport lub na zaopatrzenie marketów. Jest to odmiana bardzo uniwersalna, nadająca się do uprawy w szklarniach lub tunelach, w różnych systemach prowadzenia roślin. Odmiana ta ma średnią odporność na CGMMV – obawy infekcji tym wirusem występują u niej dużo później niż u odmian wrażliwych, lub – w dobrych warunkach – wcale nie występują. W próbach jest już ogórek w typie odmiany Bjorn z wysoką odpornością na wirus CGMMV.

Plonowanie ogórka odmiany Bjorn

Kolejną odmianą ogórka brodawkowego wymieniana przez Krzysztofa Florasa był Severin (bez odporności na CGMMV), o ciemnozielonym kolorze owoców. Jest to odmiana o dużej elastyczności w uprawie, tolerancyjna na różne warunki – także na okresowo niższą temperaturę. Polecana jest do sadzenia od wczesnej wiosny do jesieni. Rośliny mają silny wigor.

Plonowanie ogórka odmiany Severin

Jaśniejszy kolor owoców (przydatny na zaopatrzenie rynków hurtowych) ma ogórek brodawkowy Erlend (bez odporności na zieloną mozaikę ogórka). Owoce tej odmiany są wyrównane, o dobrej trwałości, w węzłach zawiązuje się po kilka sztuk. Rośliny są silne, nie sprawiają problemów w uprawie i obróbce.

Ogórek Erlend