Tematy związane z ToBRFV i odpornością odmian pomidora na ten wirus były omawiane podczas spotkania dla producentów pomidora pod osłonami w Otwocku, 27 sierpnia 2024 r. Organizatorem wydarzenia była firma Enza Zaden, oferująca m.in. odmiany pomidora z odpornością na ToBRFV, a seminarium uzupełniały wystąpienia współorganizatorów – firm Agrorisk, UPL oraz Grupy Producentów Rozsad Krasoń.

Temat dotyczący wirusa wyboistości owoców pomidora omówiła Agnieszka Wiśniewska (Enza Zaden). W ofercie reprezentowanej przez nią firmy odmiany odporne na chorobę, są określane symbolem HREZ (od High Resistance Enza Zaden).

Jak uzyskano odmiany odporne?

Jak informowała Agnieszka Wiśniewska, źródłem odporności na wirus ToBRFV jest gatunek z rodziny psiankowatych – Solanum habrochaites, dzika forma pomidora, występujący w górach Peru. Przy wprowadzeniu pojedynczego, dominującego genu z tego gatunku do nowych odmian pomidora firma uzyskała kreacje odporne, przeznaczone do produkcji towarowej. Enza Zaden w hodowli nowych, odpornych na ToBRFV odmian wykorzystywała tradycyjne techniki hodowlane.

Obecnie na rynku są trzy grupy odmian: na odmianach wrażliwych, bez odporności, wirus namnaża się do wysokiego poziomu, pojawiają się plamy na roślinach i owocach, w roślinie lub w owocach są obecne cząstki wirusa, a wydajność produkcji spada. Są dwa typy odporności – HR i IR. W przypadku odporności IR (Intermediate Resistance), czyli odporności średniej, namnażanie wirusa jest opóźnione w czasie. Plon może w znacznym stopniu wykazywać cechy niższej jakości i być niższy. W przypadku odporności HR (High Resistance) namnażanie wirusa w roślinie jest zahamowane, a plon nie jest zagrożony.

Odporność HREZ wykorzystywana przez hodowców firmy Enza Zaden opiera się reakcji nadwrażliwości. To oznacza, że w gdy wirus próbuje atakować zdrowe komórki, komórki otaczające komórki zainfekowane obumierają, co powoduje brak możliwości dalszego zakażania zdrowych komórek. Mechanizm ten aktywnie blokuje namnażanie i rozprzestrzenianie się wirusa.

– Od trzech lat na rynku pojawiają się odmiany odporne na wirus, gdyż takie było zapotrzebowanie ze strony producentów. Firma Enza Zaden bada odmiany w różnych obiektach i w różnych warunkach uprawowych. Chodzi o to, aby sprawdzić jak odmiany zachowują się w warunkach wysokiej presji wirusa. Roślina odporna, która jest w otoczeniu zawirusowanych roślin jest atakowana dużymi dawkami wirusa i dlatego mogą na niej także wystąpić objawy chorobowe. Dlatego najlepiej jest w całym obiekcie sadzić jedynie odmiany odporne, żeby ograniczyć presję wirusa. Przykład z Holandii pokazuje, że wymiana odmian wrażliwych na odporne w całym obiekcie spowodowało redukcję problemu z wirusem ToBRFV – przekazała A. Wiśniewska.

– W ostatnim czasie dużo pytań od producentów dotyczyło odporności roślin przy wykorzystaniu podkładek podatnych na wirus. Uprawa odmian odpornych firmy Enza Zaden przy zachowaniu zasad higieny daje dobre efekty. Sensu nie ma natomiast sadzenie odmian podatnych na odpornych podkładkach. Najlepsze rezultaty da w przyszłości połączenie odpornej podkładki z odmianą szlachetną odporną – informowała prelegentka. Jednak A. Wiśniewska zwróciła uwagę na fakt, że nawet w uprawie odmian odpornych konieczne jest zachowanie protokołów higieny. Ze względu nie tylko na ToBRFV, ale także inne choroby przenoszone w sposób mechaniczny.

Odmiany z odpornością

Corsica to jedna z pierwszych odmian pomidora z wysoką odpornością na ToBRFV. Ma owoce wielkości BB, o masie 170-190 g, kuliste, barwy malinowej, podobne wyglądem do standardu. Są atrakcyjne o ładnej szypułce, dobrej trwałości i dobrym smaku. Odmiana jest także mało podatna na suchą zgniliznę wierzchołków owoców.

Pomidor pod numerem E15B.43409 ma owoce większe niż Corsica F₁, są wielkości BBB, osiągają  masę 220-260 g. Mają malinowy kolor i bardzo dobrą trwałość. Owoce są lekko spłaszczone i żebrowane. Nie pojawiają się na nich przebarwienia słoneczne i nie są podatne na suchą zgniliznę wierzchołków owoców.

Kolejna odmiana w doborze firmy Enza Zaden – Macapule F₁ – tworzy duże, kuliste i bardzo wyrównane owoce o masie 220-280 g, o intensywnie czerwonej barwie, ładnym połysku i wysokiej twardości oraz bardzo dobrej trwałości po zbiorze.

Tobinaro F₁ to odmiana o owocach 150-180 g. Ich kształt jest kulisty, są wyrównane, przeznaczone do zbioru luzem, ale można je z powodzeniem sprzedawać również w gronach. Wybarwienie dojrzałych owoców jest ładne, czerwone, z silnym połyskiem. Pozytywną cechą owoców Tobinaro F₁ jest wysoka twardość i trwałość, a także dobry smak.

Jak informowała Agnieszka Wiśniewska, firma Enza Zaden oferuje także odmiany odporne na ToBRFV w innych kategoriach. Są to m.in. pomidory gronowe (Saint Anna F₁, Ustica F₁, Perimos F₁, EZ3080, E15M.43062), koktajlowe oraz typu cherry (EZ2988).

Nowe możliwości produkcji rozsady

Marcin Krasoń (Grupa Producentów Rozsad Krasoń) przedstawił ofertę firmy w zakresie produkcji rozsady warzyw zarówno do produkcji szklarniowej, jak i polowej. Omówił możliwości produkcyjne firmy, zwracając uwagę m.in. na obiekt w Piaskach, gdzie firma może produkować rozsadę w systemie ekologicznym.

Marcin Krasoń omówił produkcję i plany na przyszłość Grupy Producentów Rozsad Krasoń (fot. DŁB)

– Firma ciągle się rozwija, powiększając areał produkcji rozsady, a także dokonując zmian technologicznych, w tym wymianę lamp na oświetlenie w układzie hybrydowym. Posiadamy własną flotę transportową dzięki czemu może nadzorować cały proces, aż do dostawy do klienta. Samochody ciężarowe są wyposażone w windy, wózki cc, a także ozonatory do samochodów – informował Marcin Krasoń.