Ciecierzyca znana i nieznana

Ciecierzyca (zwana również cieciorką) zajmuje trzecie miejsce na świecie pod względem spożycia warzyw strączkowych po fasoli i grochu uprawianym na suche nasiona. Jest jedną z najstarszych roślin, którą wprowadzono do uprawy, najpierw na terenach Bliskiego Wschodu, a obecnie jest uprawiana na całym świecie w regionach o klimacie podzwrotnikowym suchym lub zbliżonym do śródziemnomorskiego (trwa także hodowla odmian bardziej tolerancyjnych na niższe temperatury).. Najbardziej popularna jest w m.in. w krajach Azji Mniejszej i Indiach, gdzie sporządza się a niej hummus (gotowane nasiona miksowane z olejem i przyprawami), popularny również w Polsce.

Charakterystyka botaniczna ciecierzycy

Jest rośliną jednoroczną, silnie rozgałęzioną i częściowo zdrewniałą u podstawy. W sprzyjających warunkach może przekroczyć 1 m wysokości (w zależności od odmiany). Roślina jest gęsto pokryta włoskami, co ogranicza transpirację. Strąki są małe, zwisające i rozdęte w większości z 1-2 kanciastymi nasionami.

Wyróżnia się 2 grupy odmian tej rośliny: bardziej popularną desi, stanowiącą ok. 80-90% powierzchni upraw światowych, skoncentrowanych głównie w Azji; oraz kabuli ,uprawianą głównie w Europie (np. we Francji, Austrii, Słowacji i na Bałkanach) oraz USA. Rośliny ciecierzycy typu desi są niskie, o bardziej płożącym pokroju i drobniejszych nasionach o kształcie nieregularnym i brązowym zabarwieniu. Typ kabuli odznacza się wzniesionym pokrojem i wysokim wzrostem roślin oraz jasnymi i większymi nasionami (o masie przekraczającej 0,26 g). Mają one wyższy indeks glikemiczny i zawierają mniej błonnika pokarmowego w porównaniu z nasionami typu desi.

Jakie są wymagania uprawowe ciecierzycy?

Uwarunkowania związane z pochodzeniem tej rośliny sprawiają, że uprawa jest możliwa pod osłonami (wysoka temperatura inicjuje jej kwitnienie) oraz w południowej części kraju w latach ciepłych i suchych. Optymalna temperatura dla wzrostu i rozwoju roślin wynosi 21-29ᵒC w dzień i 18-21ᵒC w nocy, przy czym odmiany typu kabuli są przystosowane do nieco niższych wartości. Ciecierzyca nie znosi chłodów. Jest odporna na suszę, jednak długo trwające niedobory wody wpływają niekorzystnie na plon, podobnie jak zbyt wysoka wilgotność powietrza i gleby, zwłaszcza w okresie kwitnienia i zawiązywania strąków. Ponadto przy zwiększonej wilgotności rośliny są bardziej narażone na choroby grzybowe.

Wymagania nawozowe ciecierzycy nie są wysokie. Na 1 ha zalecane dawki składników wynoszą: 40-60 kg N, 60-80 kg P₂O₅ i 80-100 kg K₂O. Przed wysiewem dobrze jest nasiona zaszczepić bakteriami z rodzaju Rhizobium.

Ciecierzycy nie powinno się uprawia po innych warzywach strączkowych, ani po ziemniakach – ze względu na możliwość porażenia przez fuzariozę i rizoktoniozę.

Niewymagająca uprawa w tunelach

Jednym z gatunków uwzględnianych w doświadczeniach prowadzonych na Stacji Doświadczalnej UR w Krakowie na temat intensywnego zmianowania w certyfikowanej uprawie ekologicznej w tunelach foliowych jest ciecierzyca. Uprawiano ją w tunelu wysokim STN 090 z firmy Farmer o powierzchni 270 m² i wymiarach 9 x 30 x 4,1 m, z podwójną powłoką foliową i automatycznie sterowanym wietrzeniem. Rozsadę wyprodukowano uprzednio w szklarni w tacach wysiewnych (nasiona wysiano w marcu) i sadzono na przełomie kwietnia i maja bezpośrednio w mulcz powstały po skoszeniu facelii i gryki. W celu ograniczenia zachwaszczenia, międzyrzędzia ściółkowano pasami z czarnej folii PE. Okazuje się, że ciecierzyca jest gatunkiem mało wymagającym (z wyjątkiem wymagań klimatycznych) i urozmaicającym płodozmian, ponadto użyźnia glebę i wzbogaca ją w azot. Zabiegi pielęgnacyjne ograniczyły się głównie do doraźnego podlewania i 1-2 krotnego odchwaszczania rzędów roślin na początkowym etapie uprawy. Zbioru ciecierzycy dokonuje się zazwyczaj w I połowie września, której plon oscyluje w granicach 0,4-4,5 t/ha – w zależności od miejsca i warunków uprawy.