Mieczysław Czekalski urodził się 23 kwietnia 1941 roku w Dąbrówce k. Poznania, gdzie ukończył szkołę podstawową. Wówczas już wykazywał zamiłowanie do leśnictwa. W parku otaczającym szkołę rosły liczne drzewa i inne rośliny – wszystkie umiał rozpoznać i nazwać. Jednak rodzice nie zgodzili się, aby został leśnikiem.

W 1961 roku ukończył Państwowe Technikum Ogrodnicze im. Józefa Warszewicza w Prószkowie k. Opola, gdzie dał się poznać jako solidny ogrodnik. Wtedy też zetknął się z różanecznikami, którym później poświęcił większość prac naukowych. Odbył praktyki zawodowe w Zakładzie Ogrodniczym inż. Aleksandra Tomiaka w Poznaniu, w ogrodnictwie Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Dąbrówce, Sadowniczym Zakładzie Doświadczalnym w Brzeznej k. Nowego Sącza oraz w Szkółce Drzew i Krzewów Owocowych i Ozdobnych w Szymanowie k. Rawicza. Swoje zainteresowanie światem roślin rozwijał studiując na Wydziale Rolniczym Wyższej Szkoły Rolniczej w Szczecinie, którą ukończył w 1967 r.

W 1969 roku losy skierowały Mieczysława Czekalskiego do Instytutu Biologii Stosowanej w WSR w Poznaniu, gdzie kontynuował dalszy rozwój naukowy, podejmując studia doktoranckie. Stopień doktora nauk przyrodniczych w zakresie botaniki z dendrologią uzyskał w 1973 r., na podstawie rozprawy „Badania nad różanecznikami (Rhododendron L.) uprawianymi w Polsce”.

W 1973 roku Mieczysław Czekalski rozpoczął pracę w Katedrze Botaniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Wtedy przystąpił do realizacji badań, także nad różanecznikami, które stanowiły podstawę do przygotowania rozprawy habilitacyjnej „Aklimatyzacja różaneczników – Rhododendron ‘Catawbiense – Hybridum’ i R. ‘Cunnungham’s White’ w Polsce”. Stopień doktora habilitowanego uzyskał na Wydziale Ogrodniczym AR w Poznaniu w 1981 r.

Do 1984 roku Mieczysław Czekalski kontynuował pracę w Katedrze Botaniki. Później pracował w Katedrze Roślin Ozdobnych, którą kierował przez 9 lat. Tytuł profesora nauk rolniczych w zakresie ogrodnictwa otrzymał w 1991 r., a stanowisko profesora zwyczajnego – w 2001 r. Od 1996 roku, przez 10 lat pracował także w Katedrze Ogrodnictwa AR we Wrocławiu. W 2011 roku przeszedł na emeryturę.

Problematyka badawcza prof. M. Czekalskiego obejmowała m.in.: introdukcję i adaptację roślin drzewiastych, zwłaszcza z rodziny wrzosowatych (Ericaceae), w warunkach przyrodniczych Polski; rośliny drzewiaste terenów zurbanizowanych: miast, osiedli i parków wiejskich, w aspekcie adaptacji do określonych warunków ekologicznych i przydatności dla terenów zieleni i innego rodzaju zadrzewień; biologię drzew, krzewów i roślin zielnych, ze szczególnym uwzględnieniem powstawania korzeni przybyszowych w warunkach naturalnych i sztucznych; zmienność morfologiczną drzew i krzewów; florystykę i ekologię roślin naczyniowych w zachodniej części Polski; technologię uprawy nowych i mało znanych gatunków roślin ozdobnych; energooszczędne technologie uprawy roślin ozdobnych, rozmnażanie roślin ozdobnych. Profesor był twórcą polskiej szkoły erikologii (nauka o roślinach z rodziny wrzosowatych).

Działalność naukowa i popularyzatorska Mieczysława Czekalskiego jest szczególnie godna podkreślenia. Opublikował On ponad 1000 artykułów, w tym 300 oryginalnych. Napisał 24 książki. Wypromował 8 doktorów nauk rolniczych w zakresie ogrodnictwa i agronomii, wielu magistrów i inżynierów.

Za działalność badawczą, dydaktyczną i organizacyjną otrzymał 24 nagrody J.M. Rektora Akademii Rolniczej w Poznaniu. Został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1990), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2000), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (2003), Medalem za zasługi dla Wydziału Rolniczego AR we Wrocławiu (2000), Medalem „Zasłużony dla Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu” (2010).

Prof. M. Czekalski był m.in. członkiem Polskiego Towarzystwa Nauk Ogrodniczych (redakcja „Biuletynu Informacyjnego”), American Rhododendron Society i Landscape Plant Development Center – USA. Uczestniczył w dwóch międzynarodowych zespołach badawczych zajmujących się ozdobnymi roślinami wrzosowatymi: Dania i Wielka Brytania 1996-1997. W 1984 roku założył grupę „Rośliny Wrzosowate” (skupiała producentów, naukowców oraz innych pasjonatów tych roślin), której przewodniczył 17 lat, oraz rocznik „Erica Polonica” – pełnił funkcję redaktora naczelnego tego wydawnictwa. W latach 1988-1993 był redaktorem działu Ogrodnictwo w Komitecie Redakcyjnym Wydawnictwa AR w Poznaniu, a w latach 1993-1998 – redaktorem naczelnym „Rocznika Dendrologicznego”, oficjalnego wydawnictwa Polskiego Towarzystwa Botanicznego.

Odbył staże naukowe w Norwegii, na Łotwie, w Stanach Zjednoczonych, w Niemczech i kilkakrotnie krótko przebywał w Czechach, Holandii, Austrii, Szwecji, Izraelu i Szwajcarii. Profesor Czekalski był również członkiem honorowym Międzynarodowego Towarzystwa Uprawy i Ochrony Drzew, odznaczonym złotą odznaką (2006) oraz członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego, także wyróżnionym złotą odznaką (2011). Związek Szkółkarzy Polskich przyznał Mu „Honorowy Laur ZSzP” (2015) – za wybitne osiągnięcia w popularyzacji roślin ozdobnych.

Praca dydaktyczna Profesora Czekalskiego została doceniona przez studentów Wydziału Ogrodniczego UP w Poznaniu. Uzyskał wyróżnienia: najlepszego wykładowcy, najskuteczniejszego wykładowcy, najgroźniejszego wykładowcy, „złotoustego” wykładowcy.

Prof. dr hab. Mieczysław Czekalski odszedł 14 maja 2023 r. Jego dorobek życia obfitował nie tylko w wielokierunkową działalność naukową, dydaktyczną i organizacyjną na Uniwersytecie Przyrodniczym (wcześniej Akademii Rolniczej) w Poznaniu. W osobie Pana Profesora straciliśmy zasłużonego członka społeczności, cenionego naukowca, miłośnika przyrody, przyjaciela drzew, propagatora nowych roślin ozdobnych, człowieka pracowitego i nader życzliwego. Pan Profesor szczególnie umiłował sobie różaneczniki. Jego marzeniem było, aby krzewy te trafiły pod strzechy. Dziękujemy Panu Profesorowi za to oraz za wszelkie dokonania, również za to, że był z nami i kształtował naukowe charaktery swoich podopiecznych.

Prof. UPP dr hab. Agnieszka Krzymińska-Bródka

Kierownik Katedry Roślin Ozdobnych, Dendrologii i Sadownictwa Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu

fot. A. Cecot