Paul van Dijck będący menedżerem sprzedaży w północno-zachodniej Europie ma dużą wiedzę na temat sytuacji w rejonach produkcji ogórków szklarniowych, takich jak Wielka Brytania, Skandynawia, Niemcy, Francja, Belgia i Holandia. Jest pracownikiem Enzy od 14 lat, a od 2013 roku jest odpowiedzialny za sprzedaż nasion ogórków w północno-zachodniej Europie, jest także est zaangażowany w podejmowanie decyzji dotyczących programów hodowli odmian ogórków przeznaczonych do uprawy w ogrzewanych szklarniach. Ponadto Paul mieszka w holenderskiej prowincji Limburgia – znanym rejonie uprawy ogórków. Dlatego jest on najwłaściwszą osobą by wyjaśnić kilka kwestii dotyczących sytuacji w uprawach oraz występujących w nich problemów, wynikających z rozprzestrzeniania się CGMMV, a także by omówić możliwości ograniczenia problemów z występowaniem wirusa poprzez hodowlę odpornościową.

O odpornościowej hodowli ogórka informacji udzielił Paul van Dijck z firmy Enza Zaden (fot. H. Van Herk)

CGMMV – główne zagrożenie w uprawach ogórków

Wirus CGMMV wydaje się mieć “bardzo dziką” naturę (jak na przykład  Sex Pistols lub Rolling Stones😉) i jest on trudny do opanowania. Trudno jest znaleźć źródło odporności, ponieważ  niewiele roślin na świecie wykazuje taką odporność. Gdy jednak znajdzie się taką odporność i uda się wprowadzić ją na drodze krzyżowania do istniejących, wysoko plonujących odmian, to dla hodowcy jest to osiągnięcie porównywalne ze zdobyciem złota olimpijskiego. Hodowcom z firmy Enza Zaden udało się to osiągnąć i trwają prace nad uzyskaniem nowego materiału, ale wymaga to trochę czasu.  To powinna być wisienka na torcie programu hodowlanego Enzy, która przeszła długą drogę do tego momentu.

Ogórki odporne na mączniaka prawdziwego, do uprawy w systemie wysokiego drutu

W końcu lat 90-tych ubiegłego wieku i na początku bieżącego stulecia firma ta miała niewiele odmian ogórków na rynki Europy Zachodniej (w Polsce popularność zdobyła odmiana Melen, o owocach znacznie krótszych niż te, jakie sprzedawane są na Zachodzie). Dobrze wiedziano jednak o tych brakach i pracowano nad nowymi odmianami. Przy skoncentrowaniu się a generatywności i sile wzrostu nowe odmiany wprowadzono jako odpowiedź na zapotrzebowanie rynków z różnych rejonów (Beneluxu, Wielkiej Brytanii i Skandynawii).

Jednym z wymagań rynku była silna odporność na mączniaka prawdziwego, przy zachowaniu dobrego plonowania. To przyszło niemal ręka w rękę z rozwojem uprawy w systemie wysokiego drutu, szczególnie w Skandynawii. Łącząc te elementy Enza odpowiedziała na te oczekiwania wprowadzając kilka odmian, takich jak Imea, Toploader i Topvision (na rynek skandynawski) oraz Sumapol (na rynek Beneluksu i Wielkiej Brytanii).

Nadchodzące wyzwania stojące przed hodowlą

W naturze nigdy jednak nie następuje zatrzymanie rozwoju, mamy więc do czynienia z wirusem CGMMV. Jako że straty wywołane przez niego mogą być duże, szczególnie w uprawach prowadzonych w systemie wysokiego drutu, potrzeba wprowadzenia odmian o wysokiej lub średniej odporności. Jest to najwyższym priorytetem dla wszystkich – firm nasiennych, producentów rozsady i oczywiście dla ogrodników. Przy zmieniającym się klimacie z ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi (gorące lata, zbyt wczesne wiosny) rośliny są narażone na coraz większy stres, co w połączeniu z presją ze strony wirusa nie jest zbyt dobre.

W firmie Enza Zaden, jak mówi Paul, kładzie się duży nacisk na hodowlę odpornościową i dysponuje ona coraz większymi możliwościami, by wprowadzić linie rodzicielskie z dobrym zestawem odporności. Dąży się do tego, by całe portfolio odmian ogórka wyposażyć w odporność na CGMMV – i to już nie wymaga wiele czasu. Już obecnie są dostępne odmiany ogórka tej hodowli odporne na wirus zielonej mozaiki ogórka – z przedrostkiem ‘Dee’ w nazwie, taki jak np. Dee Vitae wprowadzona na rynek zeszłym latem, jest to ogórek zaliczany do typu LET – Long European Type (czyli o owocach nieco dłuższych niż u odmian uprawianych w Polsce, osiągających od mniej więcej 25 do 35 cm odpowiednio na pędzie głównym i pędach bocznych). Odporność na CGMMV mają także odmiany Dee Zire oraz Dee Lite – także zaliczane do ogórków typu LET. Obecnie w Polsce testowane są odmiany o wysokiej odporności (HR) na wirusa zielonej mozaiki ogórka zarówno w segmencie ogórka MIDI (E23M.2425) jak i ogórka brodawkowego (E23P.2411). E23M.2425 to odmiana ogórka w typie MIDI która jest na ostatnim etapie testowania i spodziewamy się wprowadzić odmianę do sprzedaży komercyjnej końcówką tego roku.

Odmiany do uprawy zrównoważonej, bez chemii!

Kolejne wyzwania to zrównoważenie i względy środowiskowe oraz zdrowie – czynniki, które stają się coraz bardziej ważne dla ogrodników. Z drugiej strony rządy coraz bardzie limitują użycie chemicznych środków ochrony roślin.  Holandia już obecnie ustanowiła kierunek zero chemicznych środków ochrony roślin do roku 2030. To oznacza, że uprawy będą chronione w pełni biologicznie przeciwko szkodnikom, a rośliny będą bardziej odporne, co będzie wspierane przez “zielone” czyli naturalne środki ochrony roślin.

Enza będzie mocno wspierać ten kierunek rozwoju przez wprowadzanie odporności roślin na patogeny grzybowe z rodzajów Pythium, Didymella (Mycosphaerella) oraz oczywiście na wirus CGMMV. Te odmiany będą przeznaczone głównie do upraw pod osłonami ogrzewanymi, prowadzonych w takich rejonach, jak Kanada oraz północna, zachodnia oraz wschodnia Europa.