Szkodliwy pluskwiak

Misecznik śliwowy jest pluskwiakiem należącym do czerwców. Samce tego gatunku są uskrzydlone, samice natomiast nieruchome: beznogie i bezskrzydłe przyczepione do rośliny za pomocą specjalnej kłujki. Charakterystyczna jest ich budowa ciała – są wielkości około 2-7 mm z charakterystyczną brunatną wypukłą miseczką. Pod tą tarczką samice składają jaja, z których następnie wylęgają się liczne larwy. Jedna samica w ciągu życia może złożyć nawet 5 tysięcy jaj! Larwy są płaskie, zielonkawobiałe. Na jednym liściu może być ich kilka, a nawet kilkadziesiąt.

Najważniejszy jest monitoring

W przypadku misecznika śliwowca, podobnie jak większości szkodników, najważniejsze dla skutecznej ochrony jest odpowiednie rozpoznanie zagrożenia. Monitoring to obowiązek każdego plantatora. W przypadku misecznika śliwowca konieczne jest wnikliwe oglądanie pędów krzewów, w okresie wiosennym, a także liści w sezonie.  Na pędach widoczne są błyszczące brązowe tarczki (odwrócone miseczki) ukryte w zagłębieniach i spękaniach kory na pędach, w dolnej ich części, zwykle w pobliżu pąków. Są to samice szkodnika. Migrujące po roślinie larwy to stadium najbardziej szkodliwe, gdyż larwy intensywnie żerują, głównie na liściach, na ich dolnej stronie. Są jednak na tyle małe, że do ich identyfikacji lepiej jest użyć szkła powiększającego (lupy).

Jaka jest szkodliwość?

Larwy, które żerują na liściach wysysają duże ilości soku z komórek, co prowadzi do osłabienia roślin. Podczas żerowania wydalają słodkie odchody, tzw. rosę miodową, która osiada na liściach, pędach i owocach. Jest to pośrednia szkodliwość miseczników, bo na rosie miodowej rozwijają się grzyby sadzakowe – czarny nalot łatwo zauważalny na poszczególnych części rośliny. Jeśli będzie obecny liściach, ograniczona jest asymilacja. Nalot na owocach dyskwalifikuje je z handlu. Dodatkowo rośliny silnie zaatakowane przez misecznika są bardziej podatne na choroby, przemarzanie zimą. Czerwce mogą być też wektorami wirusów.

Zwalczanie misecznika

Po zauważeniu larw misecznika na liściach czy pędach wskazane jest zwalczanie dozwolonym preparatem (zgodnie z aktualnym programem ochrony borówki wysokiej). Jeśli w tym czasie na roślinach zwalczany jest inny szkodnik – pryszczarek borówkowiec z wykorzystaniem, np. acetamiprydu (s.cz. należącą do związków neonikotynoidowych, składnik środka Mospilan 20 SP i odpowiedników), ograniczone zostaną także larwy misecznika.

W okresie wiosennym, w marcu i kwietniu najbardziej efektywny będzie zabieg środkami o działaniu mechanicznym. Można wtedy bezpiecznie stosować środki zawierające olej parafinowy (olej mineralny z ropy naftowej) i inne preparaty wspomagające ochronę, np. zawierające olej rydzowy (z lnianki) czy zawierające związki silikonowe. Mają one na celu mechaniczne unieruchomienie szkodnika. W czasie zabiegu ciało owada zostaje przykryte cienką warstwą, która uniemożliwia oddychanie, żerowanie i poruszanie się, a w efekcie prowadzi do śmierci. Ponieważ na roślinie w tym okresie wczesnowiosennym nie ma jeszcze liści, ciecz ma szansę dotrzeć do miejsc na pędach, gdzie spod tarczek wychodzą młode larwy. Ograniczenie populacji szkodnika w tym okresie to najlepsza metoda ochrony.

W programie ochrony borówki do walki z misecznikiem w okresie wegetacji są produkty wspomagające ochronę na bazie silikonu – Siltac EC (w dawce 0,15–0,2%) lub na bazie oleju z lnianki – Emulpar’ 940 EC (0,9–1,2%). Oba – podobnie jak olej parafinowy – działają mechanicznie. W doświadczeniach prowadzonych kilka lat temu w Instytucie Ogrodnictwa – PIB produkty te zastosowane na przełomie czerwca i lipca redukowały misecznika na poziomie 80–90%. Produkty wspomagające ochronę najlepiej stosować w temperaturze ok. 20°C i przy wilgotności względnej powietrza ok. 60%. Rośliny powinny wyschnąć w czasie nie dłuższym niż 2 godziny po zabiegu.

Kolejnym terminem zwalczania misecznika w uprawie borówki jest czas po zakończeniu zbioru owoców – pod koniec sierpnia lub w pierwszych dniach września. Jeśli jednak na plantacji występują późne odmiany borówki, kończące owocowanie w październiku, to na zwalczanie może być za późno (larwy przygotowane do zimowania trudniej zniszczyć) i trzeba je przełożyć na okres wczesnej wiosny.