BioFruitNet

BioFruitNet ma na celu zwiększenie konkurencyjności ekologicznej produkcji owoców w UE. – Będzie wspierać najlepsze praktyki, wzmacniać istniejące już sieci zajmujące się ekologiczną uprawą owoców, w celu zapewnienia stabilnego przepływu informacji – informował dr hab. Eligio Malusa, prof. IO–PIB. Założeniem projektu jest gromadzenie dostępnej wiedzy naukowej i praktycznej na temat strategii ochrony roślin, nawożenia i przydatności odmian do ekologicznej produkcji owoców.

Partnerami IO–PIB są największe w UE zrzeszenia producentów, firm doradczych i naukowców zajmujących się ekologicznym sadownictwem. BioFruitNet to wiedza praktyczna zgromadzona w jednej bazie i dostępna dla wszystkich za pomocą strony internetowej (www.biofruitnet.eu). Znajdują się na niej artykuły i filmy pokazujące rozwiązania ekologiczne w praktyce. Obecnie trwają tłumaczenia materiałów, część z nich jest już dostępna w języku polskim.

Ochrona upraw ekologicznych 

− Ochrona roślin w uprawach ekologicznych wymaga kompleksowego podejścia, którego podstawą jest monitoring, prawidłowe rozpoznawanie agrofagów, dobranie odpowiednich rozwiązań oraz zastosowanie ich we właściwym terminie − mówiła dr Małgorzata Tartanus.

Produkcja ekologiczna zawiera elementy rolnictwa precyzyjnego. Do odławiania szkodników w doświadczeniach stosowane są pułapki elektroniczne wyposażone w kamery i kartę SIM. Pozyskane dane zapisywane są w „chmurze”. Umożliwia to bieżące kontrole bez konieczności osobistej wizyty na plantacji. Wadą tego rozwiązania jest bardzo wysoka cena urządzeń. Kolejnym narzędziem rolnictwa precyzyjnego są modele predykcyjne. Są one pomocne w określeniu początku nalotu chrząszczy i dzięki temu umożliwiają dostosowanie terminu zabiegu biopreparatem. Elementem wsparcia monitoringu jest System Wspomagania decyzji HortiOchrona   (www.hortiochrona.inhort.pl) opracowany przez IO–PIB. Na stronie internetowej znajdują się materiały dotyczące m.in. integrowanej ochrony roślin. IO–PIB prowadzi także kurs e-lerningowy: „Poradnik Ochrony Truskawki przed Chorobami i Szkodnikami”.

Ograniczanie populacji szkodników

W produkcji ekologicznej do ochrony roślin stosowane są metody biologiczne, fizyczne (pułapki, siatki, bariery) i agrotechniczne (m.in. zmianowanie, zarządzanie nawożeniem). Dr Małgorzata Tartanus podkreślała, że konieczne jest holistyczne (integrowane) podejście do zwalczania szkodników. Na przykładzie chrabąszcza majowego muszą być likwidowane wszystkie stadia rozwojowe.

W IO–PIB prowadzone są doświadczenia z wykorzystaniem różnego typu pułapek (m.in. wykorzystującymi oświetlenie LED i atraktanty) do masowego odławiania osobników dorosłych.

Do zwalczania różnych stadiów rozwojowych szkodników sprawdzana jest skuteczność biopestycydów na bazie mikroorganizmów lub wyciągów roślinnych. Prelegentka mówiła o wykorzystaniu allelopatii w ochronie plantacji. Niektóre gatunki roślin (np. mniszek, nagietek, aksamitka) wydzielają substancje, które stymulują roślinę do wzrostu i chronią ją przed niektórymi szkodnikami. W prewencji przeciwko pędrakom najlepsze efekty uzyskano po zastosowaniu doglebowym ekstraktu z mniszka.

Stosowanie jako przedplon tzw. „roślin fitosanitarnych” ma niekorzystny wpływ na rozwój szkodników glebowych.

dr Małgorzata Tartanus mówiła o nowym podejściu do ochrony plantacji ekologicznych

ResBerry

– Projekt ma na celu zwiększenie bioróżnorodności na europejskich ekologicznych plantacjach truskawki i maliny oraz zwiększenia odporności roślin na najczęściej występujące szkodniki i choroby – wyjaśniał dr hab. Grzegorz Doruchowski, prof. IO–PIB. Cele będą realizowane poprzez zastosowanie na plantacjach jagodowych roślin towarzyszących oraz wzbogacenie mikrobiologicznej różnorodności gleby. Partnerami ResBerry są instytuty badawcze z Niemiec, Rumunii, Danii i Maroko.

Pasy kwietne obok plantacji stanowią siedlisko naturalnych wrogów szkodników (np. mszyc i larw chrząszczy żerujących w glebie), natomiast wyspy kwiatowe w rzędach upraw mają za zadanie zwabianie i retencję szkodników (np. Drosophila suzuki). Te rozwiązania pozwolą na zwiększenie potencjału ochrony biologicznej. W skład roślin towarzyszących wchodzą: smagliczka, nasturcja, aksamitka, maciejka, pelargonia, a także koper (tylko w uprawie maliny). W międzyrzędziach siane są rośliny okrywowe (nano-koniczyna i kostrzewa owcza). To rozwiązane jest sprawdzane pod kątem m.in. zwiększenia bioróżnorodności mikrobiologicznej gleby, wzbogacenia bionawozów bakteriami antagonistycznymi wobec patogenów (np. Phytophthora sp.).

Jak informował prelegent w IO–PIB opracowywana jest także technologia doglebowego stosowania wzbogaconych mikrobiologicznie bionawozów.

Wiedza pozyskana na podstawie doświadczeń będzie upowszechniana na stronach internetowych (m.in. INHORT) i konferencjach.

Mikroorganizmy do zwalczania patogenów glebowych

W ramach projektu EXCALIBUR w IO–PIB prowadzone są doświadczenia nad wykorzystaniem mikroorganizmów do zwalczania patogenów glebowych, szkodników żyjących w glebie i zwiększenia bioróżnorodności w glebie. Na ten temat mówiła dr Ewa Furmańczyk.

Do zwalczania larw chrabąszcza majowego na plantacji truskawki wykorzystano szczepy grzyba Beauveria brongniartii. Ograniczyły one szkody powodowane przez pędraki o około 50%. Równocześnie nie wykazano negatywnego wpływu na wzrost roślin i plonowanie.

W integrowanej produkcji pomidora uprawianego pod osłonami, do ochrony roślin przed patogenami glebowymi testowano gatunki: Trichoderma harzianum, Clonostachyes rosea, Paenibacillus polymyxa. W przypadku ograniczania Fusarium oxysporum skuteczność działania mikroorganizmów wynosiła 20-40%. Wszystkie testowane mikroorganizmy ograniczały rozwój fytoftorozy (sprawca: Phytophthora nicotianae) od 38% do 63%. Ponadto, rośliny pomidora porażone przez P. nicotianae po zaaplikowaniu mikroorganizmów, w porównaniu do roślin zdrowych, miały podobną masę części nadziemnej i korzeni.

Nowe szczepy mikroorganizmów sprawdzane w IO–PIB stymulują także bioróżnorodność bakterii i grzybów zasiedlających glebę. Lepsze rezultaty odnotowano z uprawy ekologicznej niż integrowanej.

BioHortiTech

Dr hab. Magda Szczech, prof. IO–PIB, przedstawiła wyniki doświadczeń prowadzonych w ramach BioHortiTech. Celem tego projektu  jest m.in. poszerzenie wiedzy na temat dynamiki rozwoju populacji mikroorganizmów aplikowanych do gleby lub na powierzchnię roślin. Posłuży to do określenia ilości potrzebnych zabiegów. Udoskonalane są formacje biopreparatów (np. mikrokapsulizacja mikroorganizmów), które pozwolą zwiększyć ich efektywność działania. Testowane są także różne olejki eteryczne pomocne do ograniczania szkodników.

Duży nacisk kładziony jest na badania w kierunku zwiększenia bioróżnorodności w uprawach z wykorzystaniem żywych ściółek. W pasach drzew jabłoni posadzono miętę, przywrotnik i poziomkę. Doświadczenia wykazały zmniejszoną liczbę chwastów, poprawę aktywności mikrobiologicznej gleby. – Zioła mogą także być dodatkowym plonem dla plantatora – mówiła prelegentka.