Dobór odmiany sałaty

Odmiana sałaty powinna być dopasowana do okresu w jakim będzie produkowana w ciągu roku. – Problemem w letnich uprawach sałaty jest nierównomierny wzrost główek i wykształcanie pędu kwiatostanowego oraz oparzenia i zasychanie liści. W produkcji jesienno-zimowej może dochodzić do etiolacji liści i słabego wiązania główek, a także zwiększa się ryzyko patogenicznego gnicia podstawy pędu i występowania mączniaka rzekomego – informowała dr Agnieszka Stępowska.

Warunki klimatyczne w obiekcie

W uprawach w gruncie, w przeciwieństwie do podłoży intertnych, nie ma problemu ze zbyt wysoką temperaturą podłoża. W uprawie na wełnie mineralnej, kokosie, zwłaszcza w pobliżu rur grzewczych, może dojść do zamierania wiązek przewodzących w korzeniu a nawet w liściach sałaty spowodowanych niedoborem wapnia – temperatura podłoża >25^oC utrudnia pobieranie tego pierwiastka z podłoża.

Przy niskiej intensywności światła w czasie uprawy, w połączeniu z bardzo dobrym odżywieniem azotem, wapniem lub/i magnezem może dojść do wytrącenia szczawianu wapnia lub magnezu. Tworzą one krystaliczne bariery uniemożliwiające produkcję chlorofilu, przez co na liściach sałaty mogą pojawić się przebarwienia. Zjawisko to występuje jednak rzadko.

W okresie od listopada do marca uprawa sałaty powinna być doświetlana. Przy niskiej intensywności światła wolniej pobierane są składniki pokarmowe, co spowalnia wzrost roślin i gospodarkę azotową. W momencie zbiorów może to skutkować wysokim poziomem azotanów w sałacie. Przy zawartości Mg w podłożu  powyżej 300 mg/dm³ może dojść także do „zatrucia” roślin magnezem – najmłodsze liście są zdeformowane, o pogrubionej blaszce. W miarę wzrostu roślina wykształca normalne liście ale wzrost główki jest opóźniony. Należy, więc ostrożnie stosować nawozy wapniowe z magnezem, ponieważ tego pierwiastka jest  bardzo dużo w wodzie używanej do podlewania. Magnez kumuluje się w glebie, ponieważ rośliny nie pobierają go szybko z podłoża.

W uprawach „na główkę” lepiej jest zwiększać intensywność światła w ciągu dnia niż wydłużać go >14 godzin, co może skutkować zakwitaniem. Zwłaszcza gdy temperatura będzie przekraczać 18^oC. Doświetlanie jest szczególnie ważne w przypadku upraw hydroponicznych. Zbyt długi „dzień” (18 godz.) przyspiesza wzrost roślin, ale skraca okres „odpoczynku” niezbędnego do prawidłowego metabolizmu. Skutkiem mogą być niedobory wapnia i nekrozy w brzegowych partiach młodych liści.

Przy wysokiej wilgotności (ok. 95%) i zbyt niskiej temperaturze powietrza (7-8⁰C) może wystąpić szklistość liści (uwodnione plamki na liściach). Podobny objaw widoczny jest po przemrożeniu roślin. Aby zapobiec temu zaburzeniu w pierwszym przypadku należy włączyć ogrzewanie i intensywnie przewietrzyć obiekt, żeby jak najszybciej obniżyć wilgotność. W drugim wystarczy stopniowo zwiększać temperaturę powietrza – doradzała prelegentka.

W uprawach zimowych, jesiennych, bardzo wczesnych wiosennych często stosuje się tzw. podwieszki z białej, cienkiej agrowłókniny w celu zmniejszenia kubatury pomieszczenia i ograniczenia ogrzewania. Z jednej strony ogranicza to jednak dostęp światła (najlepiej zaciągać podwieszki tylko na noc), z drugiej może generować nadmierną wilgotność i może dojść do skapywania wody gromadzącej się na podwieszkach. W ten sposób liście sałaty uszkadzane są mechanicznie i w tych miejscach mogą rozwijać się choroby patogeniczne.

Niewłaściwe nawożenie sałaty

Najgroźniejszym zaburzeniem fizjologicznym jest tzw. tipburn spowodowany niedoborem wapnia w roślinie. Objawy widoczne są w postaci zasychania brzegów liści (tipburn suchy), zamierania liści wewnętrznych (tipburn naczyniowy). Może dojść do pękania naczyń przewodzących i pojawiania się soku mlecznego – latex tipburn. Tkanki nie są dostateczne wysycone wapniem z powodu utrudnionego pobierania i przemieszczania tego pierwiastka. Występowaniu choroby sprzyjają wahania wilgotności. Objawy tipburn występują najczęściej przy wysokiej temperaturze i zbyt szybkim odparowaniu wody z liści. Równie niebezpieczne jest wysoka wilgotność podłoża i powietrza, kiedy woda z jonami wapnia nie jest pobierana przez korzenie bo nie może być wytranspirowana z liści.

Ciemna barwa normalnie wyglądających liści nie jest objawem przenawożenia azotem. To zwykle cecha odmianowa. Główka sałaty przenawożonej azotem nie wygląda jak główka. Ma niewiele, bardzo dużych liści o brzegu podwiniętym do dołu tzw. uszy słonia, czasem z pęcherzykowatą powierzchnią. Nie są to główki handlowe, więc nigdy celowo nie stosuje się zbyt wysokich dawek nawozowych w uprawie sałaty. Częściej można mieć problem z niedostatecznym odżywieniem. Przy niedoborze azotu widoczne są jasne liście na spodzie główki. W przypadku niedoboru potasu występują nekrozy na brzegach liści. Niedobór boru powoduje zanikanie stożka wzrostu. Zbyt mała ilość żelaza obserwowana jest głównie w postaci chlorozy najmłodszych liści.

– Czasami pojawiają się tzw. chimery fizjologiczne czyli bielactwo liści, które widoczne jest w postaci prawie białych smug i plam. Zaburzenie to nie ma wpływu na jakość i na smak sałaty – informowała dr A. Stępowska.

Kilka wskazówek żywieniowych

Podstawą do prawidłowego wzrostu sałaty jest silny system korzeniowy, na jego rozbudowywanie się można wpływać poprzez wykorzystanie przeznaczonych do tego celu ulepszaczy glebowych i stymulatorów wzrostu roślin. Dobrze rozbudowany system korzeniowy zmniejsza ryzyko porażenia roślin przez patogeny występujące w glebie.

W uprawie gruntowej sałata masłowa, liściowa i rzymska mini powinna być nawożona przede wszystkim przedwegetacyjnie. Jedynym składnikiem pokarmowym planowo stosowanym do dokarmiania jest wapń. Jak informowała prelegentka jedynie sałatę kruchą w uprawie polowej, po 2-3 tygodniach od posadzenia lub od wschodów można nawozić drugą, uzupełniającą dawką azotu.