Co wiemy o nowym wciornastku?

Jest polifagicznym szkodnikiem wielu gatunków sadowniczych, warzyw i roślin ozdobnych. Gatunek ten pochodzi z tropikalnych obszarów Azji, a jego występowanie odnotowano w Indonezji, Indiach, Tajlandii, Malezji, Singapurze, na Tajwanie, w Chinach, na Filipinach, w Australii, na Wyspach Salomona, w Grecji, Francji, Hiszpanii, Holandii, Tanzanii, na Mauritiusie, Reunion i na Hawajach.

W ciągu ostatnich 20 lat poszerzył zakres występowania gatunku Thrips parvispinus o kraje europejskie: Grecja, Francja, Hiszpania, Holandia. W Polsce stwierdzony został w sierpniu 2021 r. na figowcu sprężystym importowanym z Holandii. Występuje m.in. na papryce, ziemniaku, bakłażanie, fasoli, szalotce i truskawce, a także na roślinach ozdobnych, m.in. z rodzajów  Dahlia, Chrysanthemum, Gardenia, Dipladenia, Ficus, Anthurium i Hoya. Szkody wyrządzane są przez bezpośrednie żerowanie larw i osobników dorosłych na liściach i pąkach. Larwy i osobniki dorosłe żerują po obydwu stronach liści, przy czym na górnej stronie tworzą się drobne, żółte przebarwienia, a w miejscach żerowania na dolnej stronie liści tworzą się białe, zasychające krople soku.

Liść figowca uszkodzony przez wciornastka (fot. Gabriel Łabanowski)

Biologia szkodnika

Samice i samce wciornastka Thrips parvispinus różnią się wielkością i kolorem. Samice mają prawie 1 mm długości, brązową głowę i przedtułów, żółtawo-brązowy śród- i zatułów oraz czarny odwłok; przednie skrzydła są ciemne, z jasną podstawą. Trzeci człon czułka oraz podstawa czwartego i piątego członu są jasne (żółte lub białe). Samce mają 0,6 mm długości i są równomiernie żółte. Jaja składane są na liściach, a okres inkubacji trwa od czterech do pięciu dni. Larwy żywią się sokiem z liści i kwiatów, przechodzą dwa linienie w ciągu czterech do pięciu dni, dojrzewają i przepoczwarzają się. Dwa stadia poczwarkowe trwają od dwóch do trzech dni. Cykl życiowy kończy się w ciągu 13-14 dni.  Rozmnażanie jest płciowe, a samice składają średnio 15 jaj. Zapłodnione samice żyją dziewięć dni. Dorosłe samce żyją sześć dni (na papryce chili w kontrolowanych warunkach, w szklarniach). Trzeba jednak wspomnieć, że podobnie jak u innych gatunków wciornastków, długość cyklu życiowego zależy od temperatury. Jedno pokolenie rozwija się przez około 15 dni do miesiąca, stąd w ciągu roku rozwija się kilka pokoleń. Rozwój trwa od 18,8 dni w temperaturze 30°C do 37,6 dni w temperaturze 20°C, a płodność jednej samicy wynosi od 50- 69 jaj.

W uprawie papryki

Na Florydzie, szczególnie w południowej części, Thrips parvispinus nie jest już tylko szkodnikiem szklarniowych roślin ozdobnych, ale na stałe przeniósł się na zewnątrz, na rośliny uprawiane na otwartym polu. To sprawia, że znacznie trudniej jest go zwalczać, ponieważ może on stale zasiedlać różne uprawy. Przykładowo, w Ontario nie ma takich obaw, ponieważ ten tropikalny szkodnik nie może zimować na zewnątrz.

Oprócz roślin ozdobnych, „nowy” wciornastek zasiedla również uprawy papryki na Florydzie, która jest jego kolejnym ulubionym żywicielem. Ze względu na wysoką populację i znaczne zagrożenie dla wielu upraw ogrodniczych, Thrips parvipinus w niektórych częściach południowej Florydy jest obecnie szkodnikiem, który podlega kwarantannie.

Wciornastek paprykowiec – uszkodzenia na owocu papryki (fot. G. Łabanowski)

Trudne zwalczanie wciornastka paprykowca

W ostatnich sezonach producenci w krajach azjatyckich, gdzie Thrips parvipinus jest zagrożeniem, stosowali wiele pestycydów, także w „koktajlach”, aby powstrzymać wciornastka (i antraknozę) w uprawie np. papryki chili. Stosowane były środki owadobójcze takie jak Fipronil 5% SC, Acetamiprid 10% SC, Spinetoram 11,7% SC, Spinosad 45% SC, Imidacloprid 40% WG, wiele z nich jest regularnie stosowanych przez producentów. Insektycydy te pozwoliły ograniczyć regularne występowanie szkodników ssących papryki chili, takich jak wciornastek Scirtothrips dorsalis, mączlik (Bemisia tabaci), mszyca (Aphis gossypii), roztocze (Polyphagotarsonemus latus) itp., wyeliminowano jednak wszystkich naturalnych wrogów szkodników ssących, a w szczególności wciornastków.  W badaniu* nie zaobserwowano żadnego z owadów drapieżnych na delikatnych pędach i kwiatach. Może to być możliwą przyczyną wzrostu liczebności Thrips parvinpinus w uprawie papryki chili i na wszystkich głównych uprawach.  Stosowanie biopestycydów, pułapek feromonowych, pułapek lepowych (do masowego odławiania) i środków botanicznych (wyciągów roślinnych) było prawie zerowe na wszystkich badanych obszarach.

*Część informacji zaczerpnięto z publikacji Occurrence of Thrips parvispinus (Karny) (Thripidae: Thysanoptera) in major chilli (Capsicum annum) growing areas of Karnataka.