Próby zaradzenia sytuacji – bez rezultatu

Rosnące ceny węgla i jego niedobory w wyniku tegorocznej agresji Rosji na Ukrainę, już kilka miesięcy temu stały się główną troską wielu ogrodników planujących kolejny sezon upraw.

Od początku lata trwają też, i nasilają się działania branżowych organizacji producenckich, które usiłują uzyskać pomoc rządową dla ogrodników zagrożonych utratą możliwości kontynuowania produkcji.

Między innymi Stowarzyszenie Producentów Ozdobnych Roślin Cebulowych (SPORC) wystosowało 28 czerwca 2022 r. pismo do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Henryka Kowalczyka, zwracając uwagę na bardzo trudną sytuacją ekonomiczną, w jakiej znaleźli się członkowie stowarzyszenia (m.in. producenci kwiatów pędzonych tulipanów) w związku z drastyczną podwyżką rynkowych cen węgla i wyrobów węglowych. W piśmie zaznaczono również, że rodzinne gospodarstwa tych ogrodników to podmioty dające miejsca pracy zarówno  obywatelom RP, jak i wielu uchodźcom wojennym z Ukrainy. Podkreślono, iż olbrzymie koszty opału (a także innych środków produkcji) mogą doprowadzić nie tylko do zaprzestania rodzimej produkcji kwiatów oraz innych roślin cebulowych i oddania krajowego rynku produktom importowanym, ale także do likwidacji znaczącej liczby miejsc pracy. Wystosowano apel o podjęcie interwencyjnych działań, takich jak objęcie również gospodarstw ogrodniczych dopłatą do węgla, którą – zgodnie z ustawą uchwaloną przez Sejm RP 23 czerwca br., dotyczącą ceny gwarantowanej za węgiel – otrzymają odbiorcy indywidualni oraz wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe.

Jak informuje prezes SPORC Bogdan Królik, do dziś stowarzyszenie nie otrzymało jakiejkolwiek odpowiedzi od ministra rolnictwa, który nie wprowadził też żadnych rozwiązań dotyczących krytycznej sytuacji ogrodników prowadzących uprawy pod osłonami, wymagające ogrzewania. Bogdan Królik oświadczył, że jest zbulwersowany brakiem zainteresowania ze strony ministra tak ważkim problemem, jakim jest przyszłość polskiego ogrodnictwa.

Również Stowarzyszenie Producentów Pomidorów i Ogórków Pod Osłonami (SPPiOpO) regularnie monituje różne resorty – oprócz MRiRW, także Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz Ministerstwo Aktywów Państwowych. Podczas XXI Dni Ogrodnika Targów Międzynarodowych, które odbyły się 10 i 11 września w Gołuchowie, SPPiOpO zorganizowało specjalne spotkanie poświęcone kryzysowi energetycznemu, zapraszając ogrodników oraz ministra rolnictwa lub jego przedstawicieli. Niestety, żaden z ministerialnych urzędników się nie pojawił (relację ze spotkania przedstawimy w osobnym materiale).

Kryzys energetyczny – sytuacja w Holandii w 2022 roku

Ogrodnicy prowadzący uprawy szklarniowe w Holandii od roku borykają się z wysokimi cenami gazu – głównego paliwa używanego tam do ogrzewania obiektów pod osłonami. Trudna sytuacja energetyczna uległa dalszemu pogorszeniu z powodu rosyjskiej inwazji na Ukrainę w lutym br. – pod koniec lipca 2022 r. cena gazu ponownie osiągnęła niebotyczny poziom. Ponadto inne surowce niezbędne przy produkcji pod osłonami również stały się znacznie droższe.

Adri Bom-Lemstra – prezes organizacji Glastuinbouw Nederland („Holenderskie Ogrodnictwo Szklarniowe”) – unaocznia ekonomiczne konsekwencje kryzysu energetycznego następującą kalkulacją: „W Niderlandach zużywane jest średnio 40 mld m³ gazu rocznie (ponad 8% przypadało dotąd na sektor szklarniowy). Jeszcze rok temu zapłaciliśmy za to 8 mld €. Przy obecnej cenie gazu koszty te są dziesięciokrotnie wyższe”.

Według Glastuinbouw Nederland, wydatki na ogrzewanie i doświetlanie plantacji stanowią obecnie w Holandii aż 70% kosztów w przypadku większości upraw szklarniowych, ponaddwukrotnie więcej niż w zeszłym roku przed zapaścią.

Już w pierwszym kwartale 2022 r. Rabobank przewidywał, że 40% gospodarstw zajmujących się ogrodnictwem szklarniowym popadnie w tarapaty finansowe, jeśli sytuacja się nie poprawi. I nie poprawiła się.

Tymczasem wielu ogrodników decyduje się na pozostawienie szklarni na okres zimowy częściowo lub nawet całkowicie pustych, wprowadzenie roślin (np. róż) w stan spoczynku. Niektórzy sprzedają swoje długoterminowe (podpisane wcześniej) kontrakty energetyczne innym odbiorcom, co jest bardziej opłacalne niż uprawa roślin.

Glastuinbouw Nederland i inne grupy lobbingowe od paru miesięcy starają się uzyskać pomoc rządową i obronić holenderską branżę szklarniową przed jeszcze większym tąpnięciem. Wraz z nadchodzącą zimą, sygnały alarmowe z branży ogrodnictwa szklarniowego i związanych z nią sektorów przesyłane są do parlamentu i rządu jeszcze intensywniej niż dotychczas. Jasny przekaz o złej sytuacji branży, będącej jednym z filarów niderlandzkiej gospodarki, kierowany jest również do opinii publicznej. Branża uważa, że rząd pozostawił ją na lodzie (Glastuinbouw Nederland oceniał w sierpniu, że w sytuacji trwającego kryzysu energetycznego rada ministrów skupia się tylko na pomocy finansowej kierowanej do gospodarstw domowych).

Jednocześnie ogrodnicy prowadzący uprawy pod osłonami podają, że inwestowanie w innowacyjne technologie, które umożliwiają – popieraną przez holenderski rząd – transformację energetyczną (np. ciepło geotermalne, LED) i przyjazną środowisku, zrównoważoną (sustainable) produkcję, stało się z powodów ekonomicznych niemożliwe.

Szczególna światowa pozycja kwiaciarstwa Niderlandów sprawiła, że do lobbowania na rzecz pomocy rządowej ogrodnikom włączyła się największa giełda roślin ozdobnych Royal FloraHolland, z centralą w Aalsmeer. Giełda ta szacuje, że holenderska produkcja kwiaciarska skurczy się nawet o 40% między Bożym Narodzeniem a wiosną 2023 r.

RFH uzgodniła z organizacją Glastuinbouw Nederland rozszerzenie koalicji lobbingowej, w tym aktywizację firm handlowych i innych graczy funkcjonujących w łańcuchu dostaw produktów kwiaciarskich. Przypomniano, że produkty te są dla Holandii największym towarem eksportowym w ogrodnictwie, ale uprawa roślin ozdobnych w kraju tulipanów może się rozwijać tylko wtedy, gdy panuje tam stabilny klimat biznesowy (m.in. stabilne ceny gazu). Dodano, że holenderscy ogrodnicy prowadzący uprawy pod osłonami, często posiadający kogeneratory CHP, zapewniają część dostaw energii elektrycznej dla gospodarstw domowych (o ile obiekty szklarniowe ogrzewane są gazem i można, z użyciem kogeneracji przekształcać to paliwo w prąd oraz kierować jego nadwyżki do sieci).

W ubiegłym tygodniu, 7 września przedstawiciele branży szklarniowej spotkali się z Ministrem Klimatu i Energii Robem Jettenem, aby nakreślić perspektywy krótkoterminowe (kryzys energetyczny) oraz długoterminowe (transformacja energetyczna) ich zagrożonej działalności. Ustalono, że zespół specjalistów z sektora szklarniowego oraz reprezentacja trzech Ministerstw: Rolnictwa, Środowiska i Jakości Żywności, Finansów, a także Klimatu i Energii spotkają się wkrótce, by szukać dróg wyjścia z obecnej sytuacji. Holenderscy ogrodnicy oczekują wprowadzenia przez ich rząd rozwiązań mających na celu stabilizację cen energii, a także wsparcia w postaci gwarancji państwowych dla firm z sektora produkcji szklarniowej oraz stosownego pakietu pomocowego.

Źródła: m.in. Glastuinbouw Nederland, Bloomberg News