Wpływ warunków klimatycznych na rozwój roślin

Ważny jest odpowiedni dobór odmiany do pory roku. Odmiana sałaty polecana do uprawy jesienią i zimą łatwiej zawiązuje główkę przy niskiej intensywności światła.

W uprawach jesiennych i wiosennych często stosuje się tzw. podwieszki z białej, cienkiej agrowłókniny, w celu zmniejszenia kubatury pomieszczenia. Ograniczają one ogrzewanie ale i dostęp światła oraz wymianę powietrza, co prowadzi często do nadmiernej wilgotności powietrza. Może dojść do skapywania wody gromadzącej się na podwieszkach. W ten sposób liście sałaty uszkadzane są mechanicznie – widoczne są na nich wodniste plamy, które z czasem zasychają i brązowieją.

Niska temperatura (7-8^oC) w obiekcie przy wysokiej wilgotności (ok. 95%) może powodować szklistość liści. Objawia się ona u sałaty masłowej uwodnionymi plamkami, w przypadku sałaty kruchej szkliste stają się wiązki przewodzące. Aby zapobiec temu zaburzeniu należy włączyć ogrzewanie i intensywnie przewietrzyć obiekt, żeby jak najszybciej obniżyć wilgotność powietrza. Do szklistości liści dochodzi także po wystąpieniu przymrozków. W tym przypadku wystarczy stopniowo zwiększać temperaturę powietrza.

Niska intensywność światła spowalnia wzrost roślin i zaburza gospodarka azotową. Może skutkować to wysokim poziomem azotanów w sałacie. W związku z tym w zimowej produkcji – w okresie od listopada do marca – sałata powinna być doświetlana.

Przy niskiej intensywności światła, w połączeniu z bardzo dobrym odżywieniem azotem, wapniem lub/i magnezem u sałaty może dojść do wytrącania się kryształów szczawianu wapnia lub magnezu. Krystaliczna bariera utrudnia syntezę chlorofilu i na liściach mogą pojawić się przebarwienia. Zjawisko to występuje bardzo rzadko, głównie na starszych liściach.

Zbyt duża ilość światła niebieskiego sprzyja niekontrolowanemu przemieszczaniu auksyn, cytokinin, giberelin co sprzyja występowaniu stresu hormonalnego.

Zbyt wysoka temperatura i za duża ilość światła może doprowadzić do wytworzenia się u sałaty (będącej rośliną dwuletnią) pędu kwiatostanowego i zniekształcenia się główek.  – W bardzo słoneczne dni latem można cieniować uprawę z wykorzystaniem zielonych siatek szkółkarskich – doradzała prelegentka.

Niewłaściwe nawożenie sałaty

Przy wysokiej zawartości magnezu w podłożu (300-400 mg/dm³) w produkcji rozsady może dojść do „zatrucia” roślin magnezem – najmłodsze liście są zdeformowane, główka nie jest odpowiednio ukształtowana. Należy ostrożnie stosować nawozy wapniowe z magnezem, ponieważ tego pierwiastka jest dużo w wodzie używanej do podlewania. Magnez kumuluje się w glebie, ponieważ zapotrzebowanie roślin jest niższe niż ilości dostarczane z podlewaniem.

Sałata przenawożona azotem ma tzw. słoniowe uszy (duże, pęcherzykowate liście), główka jest słabo zawiązana. Jasne, dolne liście są objawem niedobór azotu. Pękanie brzegów liści (nekrozy brzegowe) spowodowane jest niedoborem potasu. Za dużo potasu powoduje zablokowane pobierania innych składników pokarmowych z podłoża (np. wapnia) oraz prowadzi do powstawania różowatych rozet (objaw zasolenia podłoża). Niedobór żelaza (Fe) widoczny jest w postaci chlorozy najmłodszych liści. Niedobór boru (B), choć rzadko spotykany, doprowadza do zanikania stożka wzrostu.

Najgroźniejszym zaburzeniem fizjologicznym jest tzw. tipburn spowodowany niedoborem wapnia. Tkanki nie są dostateczne wysycone wapniem z powodu utrudnionego pobierania i przemieszczania tego pierwiastka w roślinie. Tipburn suchy widoczny jest w postaci zasychania brzegów liści w okresie młodocianym. Tipburn brzegowy pojawia się wierzchołkowej części liści zewnętrznych, zwijających główkę w postaci dużych szarobrunatnych nekroz. W obu przypadkach objawy występują najczęściej przy wysokiej temperaturze i zbyt szybkim odparowaniu wody z liści. W obrębie zniszczonych tkanek często dochodzi do rozwoju szarej pleśni.

Przy zbyt wysokiej wilgotność podłoża i powietrza, kiedy woda z jonami wapnia nie jest pobierana przez korzenie i nie zachodzi transpiracja. Dochodzi wtedy do zamierania liści wewnętrznych (tipburn naczyniowy). W środku główki liście gniją, ale na przekroju pędu wiązki przewodzące nie są zabrązowiałe. Widoczne zabrązowienie wiązek naczyniowych biegnące od korzenia w górę sygnalizuje porażenie bakteryjne podstawy główki. – W sałacie może też dojść do pękania naczyń przewodzących i pojawiania się soku mlecznego (latex tipburn). Zaburzenie pojawia się najczęściej podczas starzenia się roślin, w związku z tym nie należy opóźniać terminu zbioru – informowała dr A. Stepowska.

U sałaty może wystąpić bielactwo liści (liście są dwubarwne – zielone z białym deseniem), jest to tzw. chimera fizjologiczną. Blaszka liściowa nie jest zniszczona, sałata wygląda jak roślina ozdobna.

Wskazówki dotyczące nawożenia

Podstawą do prawidłowego wzrostu sałaty jest silny system korzeniowy, na jego rozbudowywanie się można wpływać poprzez wykorzystanie przeznaczonych do tego celu preparatów (stymulatory wzrostu, środki poprawiające właściwości podłoża). Stymulatory wzrostu poprawiają wzrost i rozwój roślin, zwiększają odporności na stresy abiotyczne i biotyczne,  niwelują uszkodzenia roślin po ustąpieniu stresów. – Niedobory składników pokarmowych można uzupełnić dolistnie nawozami zawierającymi brakujące składniki. Należy to zrobić natychmiast po zauważeniu pierwszych objawów, dlatego tak ważna jest lustracja upraw na bieżąco – mówiła dr A. Stępowska.

Sałata powinna być nawożona przede wszystkim przedwegetacyjnie. Jedynym składnikiem pokarmowym planowo stosowanym w trakcie uprawy jest wapń, który można stosować dolistnie i dokorzeniowo.

Czytaj także: Uprawa sałaty – przyczyny częstych zaburzeń fizjologicznych i problemów w uprawie cz. 1