Do kompleksu zabiegów zwalczających organizmy szkodliwe należą: zabiegi uprawowe, introdukcja wrogów naturalnych, zabiegi chemiczne, biotechniczne i bioracjonalne. Wszystkie one mają na celu utrzymanie szkodnika na poziomie akceptowalnym dla producenta – ekonomicznego progu szkodliwości.

Zabiegi profilaktyczne

Najważniejsze jest przygotowanie obiektu do produkcji roślin. Najczęściej prowadzone są zabiegi wyniszczające szkodniki za pomocą środków dezynfekujących, np. opryskiwanie lub zamgławianie ścian, podłóg, stołów uprawowych itp. preparatem Actellic 500 EC za pomocą urządzeń niewymagających obecności operatora. Następnie, przed posadzeniem roślin należy sprawdzić podłoża na obecność larw ziemiórek, pasożytniczych nicieni, wazonkowców, skoczogonków, krocionogów itp. W przypadku ich wykrycia konieczna jest dezynfekcja termiczna lub chemiczna za pomocą fumigantów glebowych (np. Nemasol 510 SL).
Kolejne działanie to stworzenie barier mechanicznych, zapobiegających wnikaniu organizmów szkodliwych do obiektu z zewnątrz. Najczęściej są to siatki polipropylenowe lub poliestrowe, np. Microfender, które umieszcza się w otworach wietrzników (fot.), co zapobiega nalotowi wciornastków, mszyc, mączlików i innych owadów fruwających.

Siatka umieszczona w otworach wietrzników (fot. A.Cecot)

Nie bez znaczenia jest także otoczenie szklarni, gdyż chwasty dwuliścienne są roślinami żywicielskimi mszyc, wciornastków i mączlika szklarniowego. Z tego względu powinno się zniszczyć chwasty przynajmniej w dwumetrowym pasie wokół szklarni.

Ostatni ważny etap działań profilaktycznych to wprowadzenie do obiektu roślin wolnych od organizmów szkodliwych.

Po zakończonej uprawie rośliny nienadające się już do sprzedaży, a zasiedlone przez szkodniki, należy opryskać środkiem działającym mechanicznie (np. Afik czy Siltac EC) i wynieść poza szklarnię, przykryć czarną folią i pozostawić co najmniej na miesiąc w celu zniszczenia żywych organizmów wysoką temperaturą.

Monitorowanie szkodników
Żółte lub niebieskie tablice lepowe, które umieszczone tuż nad roślinami, sygnalizują występowanie w obiekcie owadów fruwających: ziemiórek, mszyc, mączlików, miniarek, wciornastków. Służą one nie tylko do wczesnego wykrywania zagrożenia, ale także do oceny skuteczności naszych zabiegów zwalczających danego szkodnika.

Żółte tablice lepowe (fot. A. Cecot)

Do rejestracji lotu motyli w szklarniach służą samołówki świetlne. Najpewniejsze jest systematyczne przeglądanie roślin na obecność szkodników – organizmy większe (mszyce, wciornastki, larwy mączlików, tarczniki, miseczniki, wełnowce i inne) można zaobserwować gołym okiem, natomiast do wykrywania przędziorków, pseudoprzędziorków, różnopazurkowców, szpecieli należy posługiwać się lupą o powiększeniu ok. 10-krotnym.

Zwalczanie biologiczne
Jest kilka sposobów aplikacji organizmów pożytecznych, w zależności od zwalczanego organizmu. Najczęściej w miejscach wysokiej liczebności szkodnika, tzw. ogniskach, rozsypuje się drapieżcę na liściach roślin – ręcznie lub za pomocą dmuchawy „Airbug” – albo umieszcza go w pudełkach dozujących „Dibox”; np. Mirical, zawierający dziubałeczka mączlikowego (Macrolophus pygmaeus), służy do zwalczania mączlika szklarniowego, a Spidex, zawierający dobroczynka szklarniowego (Phytoseiulus persimilis) – do zwalczania przędziorka chmielowca. Innym sposobem jest zawieszenie na roślinach saszetek zawierających rożne stadia rozwojowe wroga naturalnego, z nich stopniowo jest on uwalniany przez przygotowany do tego celu otwór (np. Swirski-Mite LD, zawierający wielożernego roztocza Amblyseius swirskii, który skutecznie niszczy larwy wciornastków, jaja mączlików i przędziorkow). Stosowane są też kartoniki, np. En-Strip, zawierające dobrotnicę szklarniową (Encarsia formosa), która pasożytuje larwy mączlika szklarniowego. Mniejsze znaczenie w introdukcji pasożytów mszyc mają „banki”, czyli pojemniki z mszycami zbożowymi rozwijającymi się na zbożu, które są pasożytowanie przez mszycarza szklarniowego (Aphidius colemani) – Aphibank lub ośca mszycowego (Aphidius ervi) – Ervibank. Osobniki dorosłe tych pasożytniczych błonkówek opuszczają miejsce „urodzin” i przelatują na mszyce znajdujące się na roślinach ozdobnych, gdzie składają liczne jaja do ciała mszyc.

Do zwalczania szkodników glebowych i ślimaków używane są nicienie entomopatogeniczne –Steinernema feltiae (do zwalczania larw ziemiórek ),  Phasmarhabditis hermaphrodita ( do zwalczania drobnych ślimakow bezskorupkowych).

Chemiczne zwalczanie szkodników

W świetle przepisów o integrowanej ochronie roślin zwalczanie chemiczne powinno być ostatecznością i może być wprowadzane dopiero wówczas, gdy zawiodą wszystkie inne metody i sposoby ograniczania liczebności szkodnika lub są one niekorzystne dla producenta roślin.

Prowadząc chemiczne zwalczanie szkodników w systemie integrowanej ochrony, należy trafnie dobierać preparat, w zależności od gatunku szkodnika i jego stadium rozwojowego, a także przestrzegać liczby aplikacji w sezonie. Warunkiem powodzenia jest używanie preparatu z danej grupy odpornościowej na danego szkodnika w okresie wegetacji nie częściej niż 2-, 3-krotnie. Należy dobierać środki ochrony roślin selektywne dla pasożytów i drapieżców oraz o krótkim okresie rozpadu.

Jest to skrót artykułu”Integrowana ochrona pod osłonami (cz.II)”, który ukazał się w dwumiesięczniku  „Pod osłonami” 2/2014