Objawy występowania nicieni

Rośliny zaatakowane przez nicienie są małe, zahamowane we wzroście. Liście żółkną i zasychają. Rośliny są bardzo wrażliwe na okresowe niedobory wody i często więdną w upalne dni. Objawy występują placowo.

Po wyciągnięciu chorych roślin z podłoża widoczne są bardzo liczne korzenie boczne tworzące tzw. „brodę korzeniową”. Efektem żerowania guzaków  są charakterystyczne guzowate wyrośla (guzy) o średnicy około 3mm, z których wyrastają „brody”. W przypadku żerowania mątwika ziemniaczanego na brodach można zaobserwować małe kuleczki (cysty) początkowo koloru białego, później ciemnobrązowego.

Opis gatunków i cykl rozwojowy

• Guzak północny (Meloidogyne hapla) – samice są workowatego kształtu, o długości ciała 0,5-0,9mm i szerokości 0,3-0,5mm.  Samce są robakowatego kształtu, długości do 1,2mm. Formą inwazyjną tego gatunku są larwy drugiego pokolenia, o długości 0,3-0,5mm. Jaja zimują w galaretowatych workach wytworzonych przez samice. Jedna samica może złożyć ponad 1000 jaj. Stąd też, przy sprzyjających warunkach rozwojowych guzaki mogą spowodować w krótkim czasie, niemal całkowite zniszczenie uprawy. Larwy wylęgają się wiosną, gdy temperatura gleby wynosi około 12-15°C. Wnikają do korzeni roślin żywicielskich. Tkanka wokół larwy rozrasta się tworząc guzowate wyrośla. Wewnątrz „guzów” larwy dwukrotnie linieją, osiągają dojrzałość płciową. Do zapłodnienia dochodzi zewnątrz. Po zapłodnieniu samice składają jaja w galaretowatej osłonce (przyczepionej do własnego ciała) na zewnątrz wyrośli. Liczba pokoleń uzależniona jest od długości okresu wegetacyjnego rośliny żywicielskiej. W strefie korzeniowej psiankowatych mogą żerować także guzaki: południowy (M. incognita), jawajski (M. javanica) i arachidowy (M. arenaria). Guzak północny  żeruje na wielu gatunkach roślin, m.in. na sałacie, warzywach korzeniowych.
• Mątwik ziemniaczany (Globodera rostochiensis) – samice są białe, kuliste z wyraźnie zaznaczoną szyjką. Średnica ciała dochodzi do 0,7mm. Cysty (martwe samice wypełnione jajami) są kuliste lub jajowate, o średnicy 0,4-0,7mm, koloru ciemnobrązowego. Samce nitkowato wydłużone, długości około 1mm z krótkim, tępo zakończonym ogonkiem. Larwy inwazyjne mają robakowaty kształt, długość 0,37–0,56mm. W glebie zimują cysty. Larwy wychodzą z cyst wiosną (gdy temperatura gleby wynosi około 10-12°C) pod wpływem wydzielin korzeni roślin żywicielskich. Wnikają do wnętrza korzeni i tam dwukrotnie linieją. Po ostatniej wylince larwa przekształca się w dojrzałą płciowo samicę, której ciało nie mieści się w tkance roślinnej. Następuje mechaniczne rozerwanie skórki korzenia. Całe ciało samicy zostaje wypchnięte na zewnątrz i dochodzi do zapłodnienia przez samce występujące w pobliżu korzeni. Samica składa jaja do wewnątrz ciała. Po pewnym czasie zamiera, oskórek jej ciała twardnieje i brązowieje tworząc osłonę (cystę). Cysty pozostają w glebie i przez wiele lat mogą tam oczekiwać na właściwą roślinę żywicielską.

Profilaktyka i zwalczanie nicieni metodą integrowanej ochrony roślin:

• Przed rozpoczęciem uprawy należy przeprowadzić badania gleby pod kątem obecności nicieni. W tym celu powinno się pobrać próbkę gleby (zgodnie z wytycznymi PIORiN)  i przesłać do analizy laboratoryjnej.
• Polecana jest uprawa odmian odpornych (symbol N).
• Nie ma środków ochrony roślin do zwalczania tej grupy szkodników w trakcie uprawy.
• Nicienie likwiduje termiczne lub chemiczne odkażanie podłoża na kilka tygodni przed rozpoczęciem uprawy.
• Podstawową metodą walki z nicieniami jest stosowanie płodozmianu – zachowanie przerwy w uprawie na tym samym polu roślin psiankowatych (pomidor, papryka, oberżyna, ziemniaki), przez okres 4-6 lat (po wystąpieniu mątwika) lub 5-7 lat (przy guzakach). W zmianowaniu należy uwzględnić m.in. zboża, kukurydzę.
• Ważnym zabiegiem jest niszczenie chwastów, ponieważ szkodniki żerują także na chwastach z rodziny psiankowatych.