W praktyce produkcyjnej

Najpopularniejsze w praktyce systemy uprawy truskawki to te bezglebowe, w przypadku których składniki odżywcze są dostarczane za pomocą fertygacji. Tylko tak można roślinom zapewnić optymalne warunki wzrostu. Zaletą uprawy bezglebowej jest bardziej wydajne – nawet do czterech razy niższe – zużycie wody niż w wypadku uprawy tradycyjnej w glebie, a przy tym zachowanie wysokiego potencjału plonowania roślin i wysokiej jakości produkowanych owoców.

Najczęściej wykorzystywane w uprawie truskawek podłoża to torf, włókno kokosowe i wełna mineralna. Ich wykorzystanie na coraz większą skalę niesie za sobą ryzyko negatywnego wpływu na środowisko (biodegradacja, zanieczyszczenie). Torfowiska są ważnymi magazynami węgla, zbiornikami retencyjnymi wody i siedliskami wielu gatunków fauny i flory. Ponadto zasoby torfu są do pewnego stopnia nieodnawialne, ponieważ tworzenie materiału torfowego trwa setki lat, a wykorzystanie torfu jako podłoża do uprawy roślin przyczynia się do nadmiernej emisji CO₂. Regulacje polityczne stają się coraz bardziej restrykcyjne w odniesieniu do wykorzystywania tego materiału. Przez to bardzo wzrósł w ostatnich latach nacisk na badania naukowe na znalezienie alternatywy dla torfu.

Jednym z najpopularniejszych zamienników dla torfu jest włókno kokosowe. Wadą tego podłoża jest jednak… pochodzenie. Jest produkowane i importowane z krajów takich, jak Indie, Sri Lanka, Indonezja, Malezja, Filipiny, Tajlandia i Wietnam. Kraje te leżą w Azji, zatem transport podłoża do Europy jest długi, a przez to ślad węglowy wysoki. Trzecie najbardziej popularne podłoże do uprawy truskawki i innych roślin ogrodniczych to wełna mineralna (skalna). W przypadku produkcji tego podłoża zużywane są duże ilości energii. Ponadto wełna pochodzi z nieodnawialnych surowców i nie ulega biodegradacji. Także dla niej poszukiwane są alternatywy lub sposoby jej ponownego wykorzystania w gospodarce po zakończonym cyklu uprawowym.

Nowe możliwości

W norweskich badaniach pod lupę zostały wzięte produkty uboczne z przemysłu drzewnego w postaci przetworzonych frakcji drewna, które można wykorzystać jako składniki podłoży uprawowych. Przed naukowcami stało zadanie m.in. oceny przydatności materii odpowiednich gatunków drzew, a także różnych typów strukturalnych włókien drzewnych. Wstępne wyniki potwierdziły dobrą przydatność drewna świerka pospolitego jako podłoża, szczególnie na lokalnym rynku skandynawskim. Inne prace wykazały, że samo włókno drzewne lub zmieszane z torfem jest realną alternatywą wobec dotychczasowych podłoży. W badaniach podniesiono jednak zagadnienie, że może być nie do końca przydatne ze względu na immobilizację azotu i niską zdolność zatrzymywania wody w podłożu. Podłoże z drewna uznane zostało za zamiennik torfu ze względu na podobne właściwości fizykochemiczne, takie jak wysoka pojemność wodna i powietrzna oraz zdolność wymiany kationów. Jednak jego dostępność jest obecnie niska, a cena wysoka.

Kompost jest alternatywnym, ale jeszcze trudniejszym składnikiem podłoży, ze względu na dużą zmienność dostępnych rodzajów kompostu o różnych parametrach, w przeciwieństwie do torfu i włókna drzewnego, które są raczej stabilne. Poprzednie badania wykazały jednak, że komposty z odpadów z przycinania, a także odpadów zielonych lub komunalnych i osadów ściekowych mogą być użyte jako składniki podłoża uprawowego.

Jakie są wyniki badań?

Badanie norweskich naukowców* wykazało, że zarówno w przypadku uprawy truskawek powtarzających owocowanie, jak i tych, owocujących w typowym, letnim sezonie można było uzyskać zadowalające plony z uprawy na podłożach alternatywnych wobec torfu. Włókno drzewne okazało się być odpowiednim substytutem torfu, zwłaszcza w połączeniu z innymi materiałami. Potencjał plonowania odmiany powtarzającej owocowanie ‚Murano’ uprawianej w mieszankach kompostu z włóknem drzewnym został ogólnie utrzymany we wszystkich testowanych mieszankach. Połączenie włókna drzewnego (w 75% ) i  kompostu (w 25%) dawało najwyższy plon handlowy. Skład chemiczny truskawek (owoców) był porównywalny we wszystkich testowanych podłożach. Produktywność owocującej latem odmiany ‚Malling Centenary’ utrzymywała się na wysokim poziomie w uprawie w stworzonym na potrzeby doświadczenia podłożu (75% włókna drzewnego i 25% torfu). Dodatkowo, rośliny truskawek uprawiane w mieszankach torfu z włóknem drzewnym były w stanie uzyskać wyższe plony w podłożach wzbogaconych nawozem mineralnym.

Oba doświadczenia wykazały, że torf i kompost można „rozcieńczać” wysoką zawartością włókna drzewnego, do 75%, w uprawie truskawek w systemie tunelowym z nawadnianiem kroplowym. Norwescy badacze podkreślają jednak, że ze względu na dużą różnorodność kompostów dostępnych na rynku, konieczne są dalsze badania nad mieszankami kompostu z włóknem drzewnym w celu opracowania dostępnych na rynku beztorfowych podłoży do uprawy roślin jagodowych. Dalsze badania powinny być ukierunkowane na testowanie kompostów różnego pochodzenia ze względu na ich zmienne właściwości fizyko-chemiczne jako składników mieszanek kompostu z włóknami drzewnymi. Ponadto, dalsza redukcja stosunku kompostu do włókna drzewnego, poniżej 75%, oraz dostosowanie strategii fertygacji, jest kolejnym potencjalnie interesującym tematem badawczym.

*Na podstawie norweskich badań i publikacji “Wood Fiber-Based Growing Media for Strawberry Cultivation: Effects of Incorporation of Peat and Compost”